TÌNH MUỘN

 Truyện ngắn của Hồ Ngọc Vinh

Trai lớn lấy vợ, gái lớn gả chồng là lẽ thường tình. Thế mà nghe tin Chị Lê lấy chồng, thiên hạ xôn xao bàn tán.

Chị Bé nói: năm mươi tuổi rồi, còn lấy chồng. Rõ là đồ dở hơi! Hầu hạ B…D  người ta cho xong.

Chị Thanh: thà cứ ở vậy cho xong.Chả hiểu con Lê nó nghĩ thế nào. Ngoài năm mươi rồi, hết kinh, ham hố nỗi gì.

Ngay cả cánh đàn  ông cũng bàn luận. Mấy người hỏi không lấy. Nay tự dưng đồng ý lấy ông Hoa. Lạ thật!

*

Chị Lê người thôn trong. Năm nay cũng đã ngoài năm mươi. Chị có vóc người thấp, khuôn mặt tròn trông có vẻ phúc hậu, nước da trắng. Bố mẹ mất sớm. Chị Lê ở vậy làm lụng nuôi ba em. Chị vừa làm cô nuôi  dạy trẻ của thôn, vừa tranh thủ cấy mấy sào lúa. Việc nuôi dạy , xây dựng cho mấy đứa em làm chị Lê quên đi  duyên phận của mình. Hồi chị hai mươi tuổi, vài gia đình trong thôn thấy chị lam làm, hiền thục, đánh tiếng hỏi  chị cho con trai họ. Nhìn mấy đứa em độ tuổi ăn học,  nghĩ nếu chị lấy chồng, chúng không còn nơi dựa dẫm, nuôi nấng nên đều từ chối.

Khi hai đứa em trai, học xong đại học, lo vợ cho các em trai, gả chồng cho em gái xong là lúc chị ngoài ba mươi tuổi. Các em chị giục chị lấy chồng.

Chị nói: trai ba mươi tuổi còn xuân, gái ba mươi tuổi đã toan  về già. Ở độ tuổi này, lấy được người chồng như ý quá khó. Làm lẽ, hoặc làm bạn với ai đó ở hoàn cảnh gãy gánh giữa đường chị không muốn.

Chị ấp ủ hy vọng có ai đó tuổi gần bốn chục chưa vợ vì một lý do nào đó là hoàng tử bạch mã của chị. Chị vẫn ao ước có sự hoàn hảo trong hôn nhân, bởi thế đôi ba người trong cái cảnh vợ mất sớm đến hỏi, chị đều không đồng ý. Thời gian trôi đi, cái duyên của chị cũng vuột theo năm tháng.

Nay ở vào tuổi năm mươi, bỗng nhiên có người đến hỏi chị làm vợ. Đó là người đàn ông ăm nay ngoài 60 tuổi tên là Hoa, trước đây làm ở gang thép Thái Nguyên, nay là cán bộ hưu trí. Ông béo lùn, khuôn mặt tròn, má xệ, trông lộ vẻ phúc hậu. Vợ ông Hoa mất từ khoảng gần hai chục năm nay. Ngần ấy năm, ông chưa đi bước nữa. Ông  muốn dìu dắt lũ con đến độ trưởng thành. Đến nay, thằng lớn công việc ổn định. Hai đứa con gái cũng đã lấy chồng có con. Ông Hoa đã trở thành ông nội, ông ngoại. Hiện ông ở với con trai.

Ông Hoa tâm sự  với tôi: Lũ con mình thành gia thất cả rồi. Mình đã thực hiện đầy đủ ý nguyện của mẹ chúng trước lúc lâm chung. Giờ sống với thằng cả. Các con cũng ý tứ không để bố phải phật lòng. Nhưng sống với con cái mình vẫn thấy không được tự nhiên. Đã vài lần nấu riêng, nhưng thế cũng bất tiện lắm. Một nhà vài niêu cơm. Các con có cái ăn, không lỡ nhìn bố ăn  cơm nguội với bát canh cà. Ngược lại mình cũng thế. Ăn một mình đau tức, làm một mình cực thân. Nấu một bữa ăn hai, ba bữa cũng lích kích lắm. Các con có cuộc sống của chúng. Mình không muốn phiền hà. Lấy vợ là giải pháp tốt nhất.

Tôi nói: Cũng được. Nhưng liệu người ta có chịu về đây chung sống với ông và các cháu. Sẽ nảy sinh rất nhiều chuyện không thể lường trước được.

Ông Hoa: chủ yếu là vợ chồng trông nom nhau thôi. Con chăm cha không bằng bà chăm ông. Lấy nhau để có chỗ nương tựa lúc trái nắng trở trời. Còn chỗ ở, thiếu gì cách giải quyết. Có thể về đây ở với tôi. Có thể tôi ở với bà ấy.

Thoạt tiên nghe bố đề cập tới chuyện lấy vợ , các con ông Hoa, không đứa nào đồng ý. Thằng trưởng kêu trời nói: ông ơi! Tuổi nào rồi mà ông còn định lấy vợ. Ở với con, với cháu ông chán lắm sao. Thêm bà mẹ kế trong nhà, mọi  việc vô cùng phiền phức. Hai con gái cũng phản đối bố kịch liệt. Chúng nói: đúng là cụ già lẩn thẩn. Một mình sống với lương hưu, cơm con cháu hầu, không sướng cho, già rồi chứ có phải trẻ mẽ gì mà đòi lấy vợ. Thiên hạ họ chê cười cho.

Ông Hoa buồn lắm, nhiều đêm suy nghĩ trăn trở. Sở dĩ chúng nói thế là vì chúng chỉ yêu bản thân chúng, không biết rằng nếu có người chăm sóc bố, chúng nhẹ gánh đi bao nhiêu. Giá như bà nhà  còn sống, vợ chồng như đũa có đôi, cùng nhau đi hết cuộc đời này có sung sướng không. Nhưng cái số của ông không được thế. Nay ông muốn lấy vợ để tìm kiếm chỗ nương tựa, sống với nhau, chăm nhau theo  nghĩa nhân. Vậy thôi. Thế mà các con ông là rầm rĩ cả nên, khiến không khí trong nhà nhiều lúc ngột ngạt, khó thở. Có đêm ông thức trắng, nghe gió thổi xào xạc trên tàu chuối, nghe những âm thanh nỉ non của lũ côn trùng ri…ri..ri.. Ông bất giác nghĩ tới số phận đời người. Đã nói, con người sinh ra để khổ, bởi thế lúc lọt lòng cũng là lúc  đứa trẻ bật khóc. Con người lớn lên phải mưu sinh, chắt chiu từng đồng, từng  bát gạo để xây dựng nhà cửa, nuôi dạy con cái, chịu đựng mọi khổ ải để khi chết mỉm cười và rồi đôi tay buông xuôi. Nay ông muốn được sống những năm tháng cuối đời thật thảnh thơi, tự do, tự tại. Thế mà lũ con chúng không hiểu cho ông.

Lần đầu tiên họ gặp nhau vào một buổi sáng chủ nhật đầu thu. Những ngày nắng nóng kinh người của mùa hè đã qua đi, thay vào đó, nắng thu vàng thật dễ chịu , tạo cho con người cảm giác khoan khoái. Chị Lê bất ngờ bởi cuộc viếng  thăm này. Tuy là người cùng xã, nhưng “ông” ấy sớm thoát ly nên chị cũng không biết nhiều. Chị Lê thấy ông là người hiền lành.. Khuôn mặt ông bộc lộ vẻ tử tế. Ông ăn nói lịch thiệp và dịu  dàng.

Dần dà Chị Lê cảm thấy vui vui mỗi khi ông Hoa đến, ít ra làm chị  đỡ cảm thấy trống trải, những giây phút đơn côi dài dằng dặc trong ngày đi nhanh hơn, thời gian dường như đi nhanh hơn.  Ngày mỗi, ngày Chị Lê cảm thấy thú vị hơn, những cảm giác chán chường, đơn điệu không cón nữa. Nhưng Chị Lê vẫn bất ngờ khi ông Hoa ngỏ ý muốn bầu bạn với chị.

Chị Lê nói: ông ơi! Em năm nay ngoài năm mươi, còn chồng con chi nữa. Ông có thể kiếm tìm người phụ nữ khác ít tuổi hơn em….Em già rồi. Khuôn mặt Chị Lê bỗng chốc bừng đỏ.

Ông Hoa: Ừ! Chúng mình đều tuổi cao rồi. Lên ông, lên bà rồi. Nhưng chúng mình cần bầu bạn với nhau để đi hết quãng đời còn lại trong nghĩa tình giản dị, muốn có người để nói chuyện, có người để đưa nhau một tách trà, có người để vượt qua những khắc khoải đêm khuya, để chăm nhau mỗi lúc yếu đau. Anh không muốn lệ thuộc vào con cháu.

Chị Lê nói: thật ra em cũng rất thương quý ông! Bao nhiêu năm nay, mới có người đàn ông nói với em những điều thân mật như thế. Em đã nghĩ mình như cành khô, củi  mục, già nua lắm rồi. Từ lúc gặp ông, em như được hồi sinh. Nhưng em còn phải nghĩ đã. Liệu các em, các cháu có đồng ý với em không? Dư luận xã hội có đàm tiếu không?

Ông Hoa: em là người tự  do. Anh trong hoàn cảnh góa bụa. Sao dư luận lại phê phán chứ. Còn về phía các em của em, nếu chúng thực lòng thương chị, chúng sẽ vui vẻ bởi chị chúng có người đàn ông chăm sóc.

Không đơn giản như vậy  đâu. Miệng người như lưỡi rắn. Tốt cũng từ miệng người mà xấu cũng từ miệng người.Buôn có bạn, bán có phường mình đâu có thể không để tâm đến dư luận- Chị Lê nói.

Hôm ấy, họ chia tay nhau trong tâm trạng bùi ngùi. Chị Lê  lấy cái chiếu trải lên hè, ngồi tư lự. Trăng lên. Đã lâu lắm cô mới để ý tới vầng trăng sáng vàng dịu hư ảo, mông lung. Bóng chị đổ xuống bên hè mớ tóc dài buông xõa, đơn côi. Chị Lê nghĩ:

“Ôi! Thật ra, khát khao của người phụ nữ là cuộc sống hạnh phúc bên người chồng và những đứa con. Cái lãi của hôn nhân đối với người đàn bà là con cái. Chị  khát khao điều đó lắm chứ. Những khát khao ấy chị giấu vùi trong lòng mình để thay cha mẹ chăm nom những đứa em. Chị không thể đi lấy chồng, bỏ mặc lũ em đang tuổi ăn, tuổi lớn, tuổi học hành. Và thế là vừa làm chị vừa nuôi dạy trẻ, vừa sấp ngửa với dăm sào ruộng. Các em Chị  đều được ăn, được học, thoát ly hiện gia đình đều ở thành phố. Những khao khát hạnh phúc đôi lúc bùng lên trong cô như ngọn lửa cháy rực rồi dần lịm đi. Nay bỗng nhiên chị cũng cần người để bầu bạn. Một người đàn ông của riêng mình để chăm sóc và nương tựa.”

Chị Lê ngồi lâu lắm như thế ở ngoài hè, cho tới lúc vầng trăng khuất xuống phia tây, gió lạnh chị mới thu chiếu trở vào trong nhà.

Được tin chị Lê có người đàn ông đến  hỏi , cả mấy người em Chị Lê đều sửng sốt bán tin , bán nghi. Vào một sáng chủ nhật, hai em trai, em gái chị Lê cùng mấy đứa cháu đánh hai xe con loại bảy chỗ về chơi. Cậu Hai đang độ phát tướng, béo núc, khuôn mặt to phè, má chảy xệ, mặc xivin, đi giày đen bảnh chọe. Cậu Hà mảnh dẻ hơn, hào nhoáng trong bộ đồ đắt tiền bằng vải ngoại với đôi giày ngoại màu nâu. Dì Trang mặc chiếc váy đen, cái áo thun màu đỏ, đi đôi dép cao gót đắt  tiền. Mấy đứa cháu không mấy khi được về thôn quê, chạy lăng xăng đầu ngõ cuối vườn.

Dì Trang: chị ơi! Gần này tuổi đầu còn ham hố nỗi gì. Chúng em nghe tin chị chuẩn bị lấy chồng lập tức phải về ngay.

Cậu Hai: Chị vẫn được tiếng là người hy sinh nuôi các em ăn học, dạy dỗ các em thành người. Nói đến chị ai cũng nức nở khen. Ấy vậy mà đùng một cái, có cái ông Hoa thường xuyên đến nhà. Cảnh đó có chướng tai, gai mắt lắm không?

Dì Trang: nghe nói ông Hoa cũng già, ngoài sáu chục rồi, bước đi chả xong, còn gì nữa mà vợ với con. Gớm!  Cái cánh đàn ông sao cứ hoắng lên như con ngựa ấy. Vợ mới mất đã nhảy dựng lên.

Cậu Hà: Vợ bác ấy mất hơn gần hai chục năm nay rồi. Bác ở vậy nuôi con. Nay các con khôn lớn. Bác đã về hưu mới tính chuyện tìm người bầu bạn. Đấy là nghe nói thế.

Dì Trang: Ở vậy cho xong. Đã tròn thì tròn hẳn đi. Còn tính chuyện lấy vợ . Dở ơi là dở.

Cậu Hai: Cứ nghĩ ở quê, có người đàn ông thường xuyên đến nhà bắng nhắng với chị, tôi vừa buồn, vừa tức đến tím ruột. Chị ơi! Nếu chị buồn, chị lên ở với các em , các cháu trên thành phố. Chỗ đất này bán nốt đi chị ạ. Mình già rồi đừng để điều nọ tiếng kia.

Cậu Hà: cái con dê ấy già dơ nhỉ. Cần thiết để tôi nói chuyện với ông ấy. Làm người nó phải đàng hoàng. Thấy phụ nữ một thân một mình cứ mò đến gây chuyện thị phi.

Chị Lê mới đầu khuôn mặt đỏ như quả cà chua chín, sau  mỗi lúc một tái dần. Chị Lê nói: Dì và các cậu đừng nghĩ chúng tôi quan hệ linh tinh. Ông ấy là người tử tế, không phải đến đây để sàm sỡ. Ông ấy muốn bầu bạn với tôi, định đăng ký kết hôn với tôi. Người ta cũng là người biết điều.

Cậu Hai, cậu Hà và dì Trang sững người khi nghe chị gái bộch bạch. Mọi người bỗng nhiên yên lặng.

 Chị Lê chợt nhớ tới ngày nào cha mẹ mất, mấy chị em đứa lớn mới mười tư, mười năm, đứa út mới chín tuổi lơ ngơ lác ngác như chim non mất tổ. Lê đã phải gồng mình làm lụng thay cha mẹ chăm sóc các em. Những mùa lúa ngập, chị em dùng liềm kều những dẻ lúa loi ngoi trên mặt ruộng. Những đêm đông, không đủ chăn ấm, Lê dùng rơm trải xuống làm đệm. Mấy chị em ôm nhau ngủ trên cái nệm rơm hăng hăng mùi lúa. Cách đây độ dăm năm, Lê đã phải bán đi mấy miếng đất lấy tiền cho cậu Hà trả nợ. Lê không muốn ở với ai cả, không muốn bán đi ngôi nhà và mảnh vườn, bởi nó có hình hài của  cha của mẹ, cái nôi mấy chị em quấn túm lấy nhau vượt qua bão dông. Còn mảnh đất ấy là các cậu, các dì còn quê, mất đi là mất chỗ lui về. Dù thế nào Lê cũng phải giữ lấy, phần cho mình, phần cho chính các cậu , các dì.

Cậu Hai: chị nghe chúng em, đừng lấy chồng. Chị lấy chồng là chị mất chúng em luôn đó.- Cậu nói, rồi  nhìn Lê cứ như vị chánh án nghiêm khắc nhìn tội nhân lúc luận tội.

Dì Trang: chị ơi! Chị đừng dại mà thòng cổ vào tròng. Tuổi ngoài năm mươi  rồi. Ông Hoa  cũng đã ngoài sáu chục. Còn đẻ đái gì được nữa. Không khéo lại thành người hầu, thành Ôn Sin . Chị có đồng ý chúng em cũng phá.

Cậu Hà: chị lên thành phố ở với các em, các cháu cho vui. Thời nay có ai nhặt từng giẻ  thóc, mót từng củ khoai, nhặt nhạnh từng hào như ngày xưa đâu.

Chị Lê thất vọng, người như đổ sụp xuống. Chị nhìn cậu Hai, cậu Hà, khuôn mặt họ nghiêm khắc lắm cứ như lên án chị, khuôn mặt dì Trang cũng vậy vừa như có vẻ thương hại, vừa nghiêm nghị như quan tòa.

Nhiều tháng sau, không thấy ông Hoa đến chơi nhà. Thu đã qua, mùa đông đã bắt đầu bằng nhưng đợt gió mùa đông bắc buốt lạnh. Năm nay rét giá kèm theo mưa phùn đến sớm thế không biết. Chị Lê ngồi một mình trong căn nhà nhỏ, ngó mông ra ngoài trời xám xịt, buồn bã. Đôi mắt chị trắng ra  thẫn thờ.. Mới có vài tháng mà trông chị già đi hơn chục tuổi. Mái tóc đổ bạc . Chị buông mái tóc, lẩn thẩn gỡ mấy nhành tóc rối, rồi ngó ra ngoài cửa.

Bên ngoài, chiếc cổng tre mối mọt xộc xệch  lâu lắm chẳng ai nhắc nó . Ngõ nhỏ rêu đã mọc xanh trơn truội cả lối đi.

                                                                         Hưng Yên năm 2015

Đọc tiếp...

DẠY HỌC ĐỊNH HƯỚNG HÀNH ĐỘNG VỚI SỰ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CỦA HỌC SINH TRONG GIÁO DỤC NGHỀ

                                      Bài đăng trên Tạp chí Dạy nghề số 21 tháng 6 năm 2015

Ths. Hồ Ngọc Vinh , Đại học Sư phạm Kỹ thuật Hưng Yên

Mục tiêu của giáo dục nghề nghiệp được xác định là hình thành năng lực và phát triển toàn diện nhân cách người học. Có nhiều khái niệm về năng lực, tuy nhiên tựu trung lại năng lực là sự thực hiện công việc nghề nghiệp đạt chuẩn quy định đối với công việc đó. Để thực hiện mục tiêu giáo dục nghề nghiệp trên đây, các nhà giáo dục đã đưa ra  mô hình đào tạo nghề theo năng lực thực hiện. Nó không chỉ là mô hình đào tạo còn thể hiện triết lý trong giáo dục nghề. Theo đó giáo dục nghề có ba giai đoạn cơ bản. Một là phát triển chương trình giáo dục nghề trên cơ sở của phương pháp DACUM ( Phương pháp phân tích nghề) , xác định các môdun năng lực người học sẽ lĩnh hội trong quá trình đào tạo; Hai là dạy và học các năng lực thực  hiện; Ba là kiểm tra đánh giá các năng lực thực hiện. Có thể khẳng định mô hình đào tạo nghề theo NLTH chú ý tới giáo dục nghề nghiệp ở tầm vĩ mô. Để hình thành NLTH cụ thể đương nhiên phải dạy và học các NLTH. Ở đây,  tôi chủ yếu đề cập tới quan điểm dạy học định hướng  hành động trong việc hình thành năng lực hoạt động nghề nghiệp cho người học trong giáo dục nghề.

Hanno Hotsch trong cuốn lý luận dạy học nghề nghiệp đưa ra khái niệm: Dạy học định hướng hành động là dạy học định hướng vào  tích cực hóa quá trình học tập của học sinh; sự  học mang tính toàn diện, toàn vẹn; trong đó kết quả ( Mục tiêu học tập) được thoản thuận trước giữa giáo viên và học sinh có tác dụng điều khiển , chỉ đạo quá trình dạy học , nhằm tạo ra một tỷ lệ cân bằng thích hợp giữa hoạt động chân tay và hoạt động trí óc.

Một số khái niệm trong đó  lưu ý là sự học mang tính toàn diện. Đó là học kiến thức, học kỹ năng và học thái độ. Như vậy cần học bằng khối óc, học bằng chân tay và học bằng trái tim. Sự học toàn vẹn - hoạt động học tập tuân  theo các bước hành động chung của con người đó là định hướng hành  động, thực hiện hành động, kiểm tra, đánh giá và phản hồi. Tình toàn vẹn còn thể hiện ở điểm hoạt động học tập khép kín bởi các khâu cảm giác tri giác hình thành biểu tượng đến tư duy trừu tượng hình thành khái niệm sau đó là hành động; trong các hoạt động này thể hiện rõ vai trò tự lập kế hoạch, thực hiện và tự kiểm tra của người học.

Dạy học định hướng hành động có cơ sở tâm lý học về hoạt động của VƯGOTKY và JAN PIAGE. Theo đó hành động luôn định hướng vào mục tiêu và có ý thức, hành động luôn hàm súc tính tích cực cá nhân. Dạy học định hướng hành động có mục tiêu nhằm hình thành năng lực  cho người học. Trong đó năng lực thực hiện là tổ hợp của các năng lực thành phần gồm: năng lực chuyên môn, năng lực phương pháp, năng lực xã hội và tư chất của người  học.

          Một số chú ý trong học bằng hành động:

Bằng hành động con người đã hình thành nên môi trường của mình và đồng  thời làm biến đổi bản thân.

Tư duy phát triển trên cơ sở trực quan có được là do thực hiện hành động .

Con người có thể thực hiện hành động qua tưởng tượng và dùng nhận thức để chứng minh kết quả.

Kỹ năng kỹ xảo được hình thành trên cơ sở của hành động.

Đây là những kết luận quan trọng rút ra được khi nghiên cứu cơ sở tâm lý học hành động của VƯGOTKY và JAN PIAGE. Cho  thấy người học muốn chiếm lĩnh tri thức, kỹ năng, kỹ xảo, thái độ phải trên cơ sở thực hiện các hoạt động học, trong sự tương tác tích cực giữa giáo viên với người học, người học với người học và người học với đối tượng nhận thức.

Dạy học định hướng hành động có một số đặc điểm sau:

          Dạy học định hướng hành động không phải là một phương pháp mà là giải pháp nhằm tổ chức hoạt động học tập có hiệu quả.

          Người học đóng vai trò trung tâm trong dạy học , thông qua việc tham gia tích cực vào tổ chức quá trình dạy học trong việc xác định mục tiêu, dự kiến  các hoạt động phương pháp, phương tiện, tham gia vào kiểm tra đánh giá. Trong học tập có sự đối chiếu, so sánh một cách tích cực và chủ động.

          Sự học là sự tự điều khiển

          Việc tổ chức quá trình học tập trước tiên là tạo ra các điều kiện tốt nhất cho việc dạy và học.

          Mục tiêu của dạy học định hướng hành động  là phát triển năng lực và toàn diện nhân cách người học.

          Nó đồng thời hướng vào hai khu  vực một là hành động của người học trong quá trình học có tổ chức trong môi trường nhà trường, hai là hành động trong cuộc sống nghề  nghiệp và cuộc  sống cá nhân của người học.

          Việc học mang tính toàn diện và toàn vẹn như trên đã phân tích, thể hiện sự thống nhất trí tuệ, tình cảm và hành động trong học tập.

          Dạy hoc định hướng hành động đòi hỏi phải chú ý tới cấu trúc của hành động gồm ba giai đoạn. Giai đoạn 1 định hướng hành động. Trong giai đoạn này người học nhận biết  vấn đề, tìm kiếm thông tin, lập kế hoạch phương án, khả năng giải quyết và đi đến quyết định. Giai đoạn 2 thực hiện hành động. Giai đoạn ba kiểm tra đánh giá kết quả học tập và phản hồi.

          Tiến trình được thực hiện trên cơ sở logic khoa học chuyên môn và logic nhận thức.

          Điều lưu ý là tình huống vấn đề xuyên suốt trong quá trình dạy học. Nói cách khác người học thực hiện các hoạt động giải quyết các  tình huống thực tiễn nghề nghiệp được chuyển hóa vào dạy học.

          Hanno Hotsch mô tả quá trình dạy học định hướng hành động theo nghĩa rộng như sau:

 

  ên

Hình 1. Dạy học định hướng hành động theo nghĩa rộng

Các bước của dạy học định hướng hành động gồm:

1.     Giai đoạn mở đầu. Giai đoạn này có các nội dung như xác định mục tiêu, phát

triển nội dung học tập theo định hướng hành động; Kiểm tra các điều kiện học tập như phòng học, phương tiện thiết bị kỹ thuật, vật liệu học ..v; Chuẩn bị cho người học các hành động mang tính tự lực và ý thức trách nhiệm; trao đổi kinh nghiệm hoc tập định hướng hành động.; xác lập mối thể chế sư phạm .

2.     Giai đoạn lập kế hoạch. Giai đoạn này gồm các nội dung như xác định các

nhiệm vụ học tập hàm súc vấn đề cho mỗi lĩnh vực học tập; sắp xếp các hành động tương ứng với nội dung theo hệ thống; kế hoạch hóa hành động theo hệ thống khép kín: cảm giác---tư duy…..hành động; hướng dẫn nguồn tài liệu, khuyến khích người học tự lực tìm kiếm cách thức giải quyết; tạo điều kiện, khuyến khich sự trao đổi giữa các học sinh; chuẩn bị phương án kiểm tra.

3.     Giai đoạn thực hiện. Gồm các nội dung phân chia các nhóm học tập theo các

công việc học tập; tư vấn cho người học cách thức học tập và các ý tưởng giải quyết riêng; tạo cho sinh viên nhận thức rõ về kết quả học tập thông qua các thông báo; khuyến khích tự kiểm tra đánh giá.

4.     Giai đoạn kết thúc. Gồm các nội dung trao đổi với học sinh về cảm tưởng của

họ đối vơi giờ học; xác định các điểm có vấn đề tìm nguyên nhân để cải tiến các bài học tiếp theo; phát triển hoặc thu hẹp các ý tưởng giải quyết trong các trường hợp cần thiết…

Dạy học định hướng hành động đòi hỏi xây dựng mục tiêu cho hoạt động học tập đó là năng lực thực hiện tương ứng với mõi công việc nghề nghiệp. Có thể qua nghiên cứu chương trình giáo dục nghê. Bởi hiện các chương trình giáo dục nghề hiện nay  có cấu trúc bởi các môn học chung và các mô đun năng lực, trong đó đa số chương trình có kèm theo bảng phân tích nghề, mô tả chuẩn năng lực đối với mỗi công việc, yêu cầu kiến thức , kỹ năng thái độ để thực hiện  mỗi bước/ nguyên công của quy trình công nghệ.

Xây dựng nội dung lý thuyết, thực hành cho bài giảng căn cứ vào yêu cầu như đã trình bày ở mục trên. Lưu ý là tri thức được chọn lọc là tri thức cần thiết để thực hiện kỹ  năng.

Hoạt động phương pháp định hướng vào tính tích cực chủ động của người học. Trong đó giáo viên đóng vai trò cố vấn học tập, đưa ra những chỉ dẫn kịp thời giúp người học xử lý được vấn đề. Một số các phương pháp dạy học phù hợp có thể lựa chọn, vận dụng là Dạy học bằng tình huống ở các mức độ khác nhau, dạy học trong và bằng dự án, dạy học bằng sử dụng phiếu hướng dẫn, phương pháp bốn giai đoạn…vv. Các hình thức tổ chức học có thể vận dụng là : học theo lớp ( face to face), học theo nhóm, học theo tổ và cá nhân học tập.

Một trong những vấn đề trọng yếu nữa là chiến lược kiểm tra đánh giá năng lực thực hiện. Các lĩnh vực kiểm tra đánh giá bao gồm kiểm tra đánh giá kiến thức, kiểm tra đánh giá kỹ năng và kiểm tra đánh giá thái độ. Cần xây dựng bộ công cụ kiểm tra đánh giá trên cơ sở chuẩn năng lực. Đó là các phiếu kiểm tra, trong đó chủ yếu áp dụng thang đo định lượng đối với cả kiểm tra kiến thức và kỹ năng.

Hoạt động phương pháp được xác định trên cơ sở của logic giải quyết vấn đề, logic của việc lĩnh hội kỹ năng và kỹ xảo và quy trình của dạy học định hướng hoạt động.

Để hình thành năng lực , người học phải thực hiện các hoạt động bao gồm các hoạt động lĩnh hội các tri thức của kỹ  năng, luyện tập nhiều lần để hình thành kỹ năng và do đó, cần xác định nguồn học liệu, nguyên nhiên vật liệu phục vụ cho hướng dẫn của giáo viên và việc thực hành của học sinh. Tức là xây dựng môi trường học tập tối ưu. Chỉ có như vậy hoạt động dạy học theo định hướng hành động mới được thực hiện có chất lượng, hiệu quả. Năng lực của người học được hình thành đáp ứng được chuẩn quy  định đối với công việc đó.

          Xét một ví dụ sau đây:Bài kiểm tra sửa chữa bơm xăng . Đây là bài thực hành trong môn học “Thực hành sửa chữa động cơ ô tô”

          Mục tiêu: Sau bài học, người học thực hiện tháo lắp kiểm tra và sửa chữa bơm xăng theo đúng quy trinh kỹ thuật, trong thời gian 5h với các dụng cụ trong hòm dụng cụ tháo lắp, đồng hồ đo điện vạn năng, đồng hồ kiểm tra áp suất bơm, máy mài…vv.bơm xăng hoạt động đúng với lưu lượng và áp suất.

          Đây là bài giảng thực hành ( tích hợp). Bài giảng gồm có các nội dung, về mặt lý thuyết đó là những tri thức về cấu tạo, nguyên lý của bơm xăng,  tri thức về các dụng cụ đo, phương pháp  đo lưu lượng và áp suất bơm..vv. Về mặt thực hành gồm có quy trình tháo lắp, thao tác tháo lắp bơm, thao tác sử dụng các dụng cụ tháo lắp, thao tác đo lưu lượng, áp suất bằng đồng hồ kiểm tra áp suất và cốc đo nhiên liệu.

          Như vậy các hoạt động học để lĩnh hội nội dung lý thuyết chuyên môn là quan sát tranh ảnh, quan sát nguyên bản,  mô tả cấu tạo có thể được diễn ra dưới hình thức học tập theo nhóm. Tiêp theo là hành động phân tích nguyên lý làm việc của bơm cũng được tiến hành thông qua quan sát sơ đồ nguyên lý, vận dụng nguyên tắc khoa học để tìm hiểu  nguyên lý  hoạt động của bơm xăng. Hành động này có thể diễn ra dưới hình thức học tập theo nhóm. Những hoạt động học tập lý thuyết đều được thiết kế trên cơ sở xử lý tình huống.

          Hoạt động học tập thứ 3 là thảo luận xây dựng quy trình tháo lắp bơm xăng

          Để có được các kỹ năng thực hành người học được tổ chức luyện tập theo hình thức cá nhân / nhóm dưới  sự hỗ trợ của các phiếu hướng dẫn tổng hợp hay phiếu hướng dẫn quy trình công nghệ.

          Các tình huống dạy học cơ bản cần xử lý trong hoạt động thực hành gồm: tình huống bơm xăng không hoạt động; Tình huống bơm xăng hoạt động nhưng không đủ lưu lượng; tình huống áp suất trong bơm  không đảm bảo.

          Do đó về mặt phương tiện dạy học  cần chuẩn bị kỹ lưỡng cho hoạt động học tập theo nhóm và luyện tập của cá nhân. Gồm có:

          - Phiếu hướng dẫn quy trình tháo lắp, các bản vẽ cấu tạo, nguyên lý hoạt động của bơm xăng, bảng ghim, bảng từ, giấy Ao, bút dạ các loại. Phiếu hướng dẫn kiểm tra lưu lượng- áp suất bơm.

          - Hòm dụng cụ tháo lắp, bàn , động cơ xăng, bơm xăng, ác quy 12 V, cốc đo  nhiên liệu, bình xăng dùng cho kiểm tra, đồng hồ đo điện vạn năng , máy mài, đồng hồ kiểm tra áp suất bơm.

          Nội dung kiểm tra gồm : kiểm tra lý thuyết ( cấu tạo, nguyên lý làm việc của bơm nội dung được biên soạn thành câu hỏi trắc  nghiệm nhanh; kiểm tra công việc thực hành gồm kiểm tra quy trình và kiểm tra  chất lượng sản phẩm thông qua tình trạng của bơm xăng sau khi được sửa chữa . Nội dung kiểm tra thực hành cũng được soạn trên phiếu. Gồm có phiếu kiểm tra quy  trình và phiếu kiểm tra chất lượng.

          Do khuôn khổ của bài viết nên trong hướng dẫn hoạt động dạy học dưới đây chỉ mô tả những vấn đề cơ bản nhằm làm rõ các hành động học tập được diễn ra theo mô hình dạy học định hướng hành động hình thành năng lực cho học sinh học nghề.

TÌNH HUỐNG	HOẠT ĐỘNG HỌC	HOẠT ĐỘNG DẠY
Tình huống dẫn nhập Động cơ xăng không hoạt động do bơm xăng hỏng	Quan sát nhận biết, phân tích tình huống. Xác định động cơ, nhận biết nhiệm vụ học tập	Mô tả tình huống   thực tế Hướng dẫn quan sát, phân tích tình huống
Tình huống nghiên cứu cấu tạo bơm xăng.	Quan sát hình dáng bên ngoài bơm xăng; Quan sát bản vẽ; Tiến hành thảo luận trong nhóm; Mô tả chi tiết theo mẫu hướng dẫn Trình bày trước lớp	Mô tả vấn đề: Bơm xăng có cấu tạo ra sao? Phát tài liệu học tập, bản vẽ cấu tạo, nguyên bản và mô hình. Tổ chức hoạt động nhóm
Tình huống nghiên tìm hiểu nguyên lý làm việc của bơm.	Thảo luận tìm hiểu nguyên tắc làm việc của bơm xăng. Quan sát sơ đồ nguyên lý Thảo luận /mô tả  nguyên lý làm việc của bơm xăng trên A0 hoặc trên Powerpoint; Trình bày trước lớp	Mô tả vấn đề: Bơm xăng hoạt động theo nguyên tắc nào? Nguyên lý hoạt động? Phát tài liệu : phiếu thống tin, sơ đồ nguyên lý trên Ao. Tổ chức hoạt động nhóm.;
Tình huống xây dựng quy trình tháo /lắp	Thảo luận nhóm. Trên cơ sở kiến thức về cấu tạo, nguyên lý mô tả quy trình tháo lắp; Trình bày trên Ao/ hoặc trên Powerpoint.	Mô tả tình huống; Để khắc phục hư hỏng bơm xăng cần tháo/lắp bơm? Tổ chức hoạt động nhóm.
Luyện tập tháo lắp	Luyện tập tháo lắp bơm xăng theo hình thức cá nhân/ nhóm. Làm bài tập theo phiếu bài tập. Tự kiểm tra theo phiếu Kiểm tra giữa các nhóm  theo phiếu.	Tổ chức luyện tập tháo lắp bơm xăng ; Phát phiếu quy trình công nghệ., phiếu bài tập. Kiểm tra công việc thực hành của học sinh Hướng dẫn bài tập Kiểm tra kết  quả học tập
Tình huống sửa chữa bơm không đủ lưu lượng	Thảo luận về nguyên nhân Đề xuất phương án khắc phục Tiến hành sửa chữa bơm trong điều kiện mô phỏng thực tế. Tự kiểm tra theo phiếu	Mô tả tình huống bơm không đủ lưu lượng, động cơ làm việc không đủ công suất? Giao nhiệm vụ học tập. Kiểm tra kết quả hoc tập
Tình huống sửa chữa bơm không đúng áp suất.	Thảo luận về nguyên nhân Đề xuất phương án khắc phục Tiến hành sửa chữa bơm trong điều kiện mô phỏng thực tế. Tự kiểm tra theo phiếu	Mô tả tình huống bơm không đúng áp suất; Giao nhiệm vụ học tập Kiểm tra kết  quả học tập

         

          Bảng trên chỉ là 1 trong nhiều phương án có thể chọn lựa để tổ chức dạy học theo mô hình dạy học định hướng hành động trong đó nội dung và hoạt động phương pháp chủ yếu trên cơ sở của các tình huống phối hợp với sử dụng phiếu hướng dân, làm mẫu, luyện tập và làm viêc trong nhóm. Lưu ý là còn có phương án khác.

                    Như những nghiên cứu về mặt lý thuyết và ví dụ ứng dụng kể trên, phần khác căn cứ vào  trải nghiệm dạy học của người viết có thể khẳng định, dạy học định hướng hành động với mục tiêu hình thành năng lực cho người học thông qua tổ chức hành động học tập là mô hình lý luận dạy học nghề nghiệp rất thích hợp để vận dụng vào trong thực tiễn giáo dục nghề nghiệp hiện nay.

          Do vậy, mô hình lý luận dạy học này cần được đưa vào giảng dạy trong học phần giáo dục học nghề nghiệp, nội dung trong các chương trình tập huấn giáo viên kỹ thuật, nhằm nâng cao trình độ sư  phạm, hướng dẫn vận dụng , nâng cao chất lượng giáo dục ở các cơ sở giáo  dục nghề nghiệp ở nước ta.

NGUỒN TÀI LIỆU

1.     Nguyễn Đức Trí ( chủ biên) Hồ Ngọc Vinh , Phạm Văn Nin, Hoàng Thị Minh Phương; Giáo dục học nghề nghiệp, NXB Giáo dục, năm 2011.

2.      Nguyễn  Đức Trí, Hồ Ngọc Vinh; Phương pháp dạy học trong đào tạo nghề; NXB Giáo dục ; năm 2013.

3.     Đinh Công Thuyến, Hồ Ngọc Vinh , Phạm Văn Nin ; Tài liệu hướng dẫn giảng dạy Mô Đun; Tổng cục Dạy nghề, năm 2008.

4.     Gunteer PaetZold; Phương pháp dạy học trong đào tạo nghề, NXB LH. Sauer GmBH Heidelberg; năm 2001.

5.      Xavier Roegiers; khoa sư phạm tích hợp ; NXB Giáo dục ; Dự án VNM/B7- 3000/ 94/ 096-01; Liên hiệp Châu âu.

Đọc tiếp...

NGHIỆT NGÃ

Truyện ngắn của Nguyễn Văn Thích.

       

       Nàng khuỵu xuống, những giọt nước mắt lăn qua khe mũi vào môi mặn chát. Hoàng hôn chìm dần. Nàng sợ màn đêm, nhưng màn đêm cứ từ từ đến rồi lại từ từ  lấy đi những hy vọng

       Ngày đầu, bế đứa con trên tay, cảm giác hạnh phúc ngập tràn trong nàng. Chẳng bao lâu, chồng nàng được cơ quan cử đi công tác ở nước ngoài, điều mà nhiều người mơ chẳng được. Bao nhiêu người đi nước ngoài về đã giàu lên trông thấy   Từ máy móc, xe cộ đến những đồ sinh hoạt hàng ngày, cái gì cũng lịch sự đắt tiền mà ở nước ta còn rất hiếm  Ngày ấy đi nước ngoài là một sự ưu đãi đặc biệt Người được chọn  trước tiên phải có lý lịch trong sạch Nàng chẳng hiểu những người như chồng nàng đi nước ngoài làm việc gì mà ai cũng gửi về từng  kiện  hàng lớn. Nàng không mong giàu có, chỉ khao khát một cuộc sống bình yên, sau giờ làm việc. chồng đánh đàn, đọc thơ, nàng vỗ nhẹ vào lưng ru cho con ngủ. Người ta cho nàng là lý thuyết, nàng cũng không phản đối. Nàng nghĩ ,sống cho mình chứ cho ai mà phải tốn lời. Nghĩ vậy nhưng nàng không đủ bản lĩnh để làm như vậy.  Nghe theo chồng  bao nhiêu thứ dành dụm từ ngày hai người cưới nhau nàng đem bán hết, cả chiếc nhẫn cưới nàng cũng không giữ nổi

       Hoàng đi rồi, nàng vò võ nuôi con, phấp phỏng chờ đợi và hy vọng. Một năm, hai năm…hết thời hạn anh về  Nhưng càng đợi càng chẳng thấy, nguồn an ủi duy nhất còn lại của nàng là đứa con . Dẫu cuộc sống chưa đầy đủ nhưng nhìn đứa con ngày một khôn lớn những lo toan, buồn phiền trong nàng cũng vợi đi. Cuộc sống giá cứ bình lặng như thế nàng cũng đã bằng lòng

       Bỗng một hôm  đón con ở nhà trẻ về ,vừa ngả lưng xuống giường, tận hưởng phút an nhàn sau một ngày làm lụng vất vả, nàng được người hàng xóm sang đưa cho một bức điện (ngày ấy chưa có điện thoại). Mấy dòng chữ “Anh cần một số tiền để làm ăn, em bán nhà đi, sau chúng mình sẽ làm lại” đập vào mắt nàng. Đọc đi,đọc lại bức điện, nàng không tin và không muốn tin đấy là sự thật. Chao ôi! Cái giây phút an nhàn cần thiết cho con người cũng không đến với nàng trọn vẹn !

        Đặt nhẹ tờ giấy xuống giường nàng miên man suy nghĩ; Dù rằng với nàng ngôi nhà chỉ là chỗ trú mưa, trú nắng, chỗ nghỉ ngơi sau một ngày làm việc mệt nhọc nhưng lại vô cùng quan trọng, bởi thiếu nó cuộc sống sẽ bấp bênh. Mỗi tối vào nhà ngồi lên giường, bế con vào lòng, mọi cay đắng cuộc đời sẽ lánh xa. Vậy mà rồi đây nàng phải xa nó. Nếu như chỉ một mình, nàng có thể sống đâu cũng được, đằng này còn con với cả những ngày mai dài dằng dặc. Chưa đầy ba tuổi, nó đâu đáng phải gánh chịu sự bất hạnh này, nhưng! nếu giữ lại, ở tận phương trời xa thăm thẳm kia chồng nàng sẽ ra sao. Nàng ở quê có khó khăn còn người thân, anh em, bà con, làng xóm giúp đỡ.Ở xứ người chồng nàng biết dựa vào đâu?

     Nhìn đứa con bụ bẫm đang ngon giấc, nàng nghĩ lúc này phải là lúc hạnh phúc nhất, vậy mà… nàng vẫn dằn vặt trong tính toán, lo âu. Thương chồng, lo cho tương lai của con, hai điều người phụ nữ cần có giờ đây  thành hai đầu đòn cân, cứ nâng bổng nàng lên lại nhấn chìm nàng xuống

     Bế con về nhà mẹ đẻ, nàng thành người vô gia cư. Cứ tối tối, hai mẹ con trong gian bếp lụp xụp, nhìn thái độ không bằng lòng của anh trai,chị dâu, nàng muốn khóc. Từ ngày Hoàng đi nàng đã khóc nhiều, giờ đâu còn nước mắt mà nhỏ xuống cho nó nhẹ lòng, may còn mẹ động viên an ủi, nàng đã vượt qua

     Gần hai năm, sống trong hoàn cảnh ấy, nàng vẫn hi vọng một ngày Hoàng về, vợ chồng sẽ làm lại và nàng sẽ có một gia đình ấm cúng ,hạnh phúc, nào ngờ nàng nhận được tin chồng nàng có vợ! Dẫu không muốn nhưng nàng đâu có dửng dưng được với cái tin dữ ấy. Nàng tức tốc viết mấy lá thư gửi cho chồng rồi chạy đi các nơi dò hỏi. Nhưng chờ mãi, chờ mãi… vẫn chẳng thấy hồi âm, cùng những nguồn tin đáng tin cậy, điều không muốn trong nàng đã thành sự thực! Cùng lúc mẹ nàng ốm nặng rồi qua đời, sóng gió lại đến với nàng càng ngày càng dữ dội. Đêm đêm trong gian bế, nàng chỉ biết ôm con vào lòng. Nhiều lúc không ngủ được, nàng ra sân ngồi ngửa mặt lên trời như muốn hỏi; trời ơi! sao trời nghiệt ngã thế! Không một tiếng trả lời, bốn bề vẫn yên ả tĩnh mịch, trời vẫn cao vời vợi màn đêm vẫn thăm thẳm, đặc quánh, dường như tất cả đều dửng dưng với nàng

    Từ ngày mẹ mất, nàng thui thủi sáng đi, chiều về như một cái bóng, lại phải lo sống sao không để anh trai, chị dâu phật ý.Vậy mà càng khéo léo bao nhiêu, càng thổi bùng ngọn lửa đã âm ỷ trong lòng anh trai, chị dâu nàng bấy nhiêu . Hôm tuần mẹ, khi họ hàng về hết, chỉ còn ba người lo dọn dẹp nhà cửa, anh trai bảo nàng ngồi xuống rồi nói :

     -  Từ xưa đến giờ, chưa có người con gái nào đã có chồng, có con lại về nhà mẹ đẻ, cô phải mau chóng thu xếp tìm nơi khác mà ở

      - Dẫu biết sự việc này sớm muộn sẽ xảy ra, nhưng nàng không tin nó đến lúc này. Vừa mất mẹ, vừa bị chồng ruồng bỏ, gia tài lại khánh kiệt, ba cái mất mát ấy như một thứ ung nhọt quật ngã, chưa cho nàng gượng dậy thì giờ đây lại bị chính anh trai người ruột thịt duy nhất của mình đuổi đi  Nàng khuỵu xuống , quỳ trước mặt anh van xin

     -Vẫn biết là như vậy, nhưng giờ em biết đi đâu! anh chị thư thư cho em ít ngày. Vừa lúc ấy chị dâu ngồi cạnh chồng cất tiếng

     -Đi đâu là việc của cô, cô đã ở đây mấy nâm rồi còn ít ỏi gì!

     -Anh chị không thương em xin hãy thương lấy cháu, nó còn bé lắm…Nàng định nói thêm nữa nhưng cổ họng cứ nghẹn lại.

     Ôm con vào lòng, ruột gan nàng rối như tơ vò. Nhìn giấc ngủ bình thản của con, lòng nàng như có muối sát. Nàng định ở lại cho đến sáng, nhưng có qua một đêm, thậm chí vài đêm cũng chẳng để làm gì. Càng ở lại, nỗi đau càng tích nén, để rồi bùng phát lớn hơn. Thu dọn đồ đạc vào chiếc bao tải nàng ôm con bước ra ngoài . Màn đêm xuống, không gian như miệng của một con quái vật đang há, cứ muốn nuốt lấy nàng. Đi đâu, làm gì? Câu hỏi từ lâu vẫn ám ảnh, như một sự đánh đố, cho đến giờ nàng vẫn chưa tìm ra lời giải. Không còn làm chủ được bước đi của mình, nàng loạng choạng chìm vào màn đêm đặc sánh

      Dòng sông ôi! dòng sông. Nàng tần ngần đứng trên bờ sông rồi bước lên cầu. Chiếc cầu, dòng sông, bao kỷ niệm thời ấu thơ, nàng làm sao quên được. Những đêm hiu hiu gió, ánh trăng xuyên qua  bụi tre ngà rắc lên đầu nàng một thứ hoa bàng bạc. Ngồi bên Hoàng, nhặt từng chiếc lá tre rụng thả xuống dòng nước trong veo, nàng bảo

- Chiếc lá như cuộc đời hay như con thuyền chở chúng mình đến vô tận. Hoàng không trả lời mà ôm chặt nàng vào lòng. Lúc này nàng cảm thấy tình yêu  như một chất keo  đã kết dính hai người thành một khối bền vững không gì có thể phá vỡ. Vậy mà hôm nay, trong mắt nàng dòng sông lại đen kịt như màn đêm. Bao nhiêu lời thề ước đã chìm sâu dưới đáy

      Có tiếng vạc lẻ loi phía cuối nguồn, một luồng gió từ chân trời trước mặt thổi về , nàng rùng mình ớn lạnh. Nhìn xuống dòng sông, nàng tuyệt vọng định bụng sẽ thả trôi cuộc đời.Vừa lúc ấy đứa con được ủ ấm trên tay cựa quậy, nàng bừng tỉnh vỗ nhẹ vào lưng con

     -Ngủ đi con, mẹ biết làm sao bây giờ ! Như thấu hiểu nỗi khổ của mẹ, đứa bé nằm im  Nàng ngồi bệt xuống, tựa lưng vào thành cầu. Trên trời , một vì sao đơn độc, ánh sáng xuyên qua nhiều lớp sương mù đọng vào cặp mắt phờ phạc, mệt mỏi của nàng. Người ta bảo đây là ngôi sao tình yêu, thường ngày dịu dàng và trong suốt như cặp mắt của nàng Tiên cá, hôm nay nàng thấy chói chang, lạnh lẽo. Dưới chân dòng sông đang êm ả chảy, một lần nữa nó lại như trêu ngươi trước định mệnh của nàng. Gượng dậy định lấy tấm chăn trong bao tải ủ kín cho con, nhưng cho ôi! một sức nặng vô hình cứ đè chặt lấy nàng .Nàng mở mắt chẳng thấy gì, chỉ màn đêm mênh mông vô định. Nàng sợ hãi, hoảng loạn. Trong cơn hoảng loạn, nàng như thấy một con quái vật đen ngòm đang nhe bộ răng khổng lồ cũng đen ngòm cắn vào thân thể. Nàng rú lên một tiếng rồi nằm vật xuống mê man bất tỉnh

      Đã  thành thói quen, cứ mỗi đêm khi mà lần đầu con gà cất lên tiếng gáy, Sẫm đã tỉnh  dậy rít một điếu thuốc lào rồi đi vòng quanh làng .Thực ra tên khai sinh của Sẫm là Khỏe, nhưng vì nước da đen, nên ban đầu người ta gọi anh là Khỏe Sẫm sau rút ngắn thành Sẫm. Sẫm không lấy làm khó chịu mà còn cho rằng tên ấy đúng với con người anh.

    Sẫm sinh trong một gia đình mang nặng lễ giáo phong kiến . Ông nội là một cụ đồ nho, bố anh tuy không tiếp cận được vốn chữ nghĩa mà người cha để lại nhưng lối sống vẫn bị dập khuôn  Sẫm đã có vợ và một đứa con gái. Năm mười lăm tuổi, theo một lời nguyền từ hơn chục năm trước, bố Sẫm đã ép Sẫm lấy một cô gái thôn bên hơn mình hai tuổi . Cô gái ấy là con một người có quyền thế được cha mẹ nuông chiều. Do ảnh hưởng của cách sống quyền thế cô thích sai bảo và thích người khác phải làm theo ý của mình, Về với Sẫm cô vẫn sống như vậy, lúc có con tính ấy thể hiện càng rõ rệt. Nhiều lần Sẫm khuyên bảo nhưng cô ta không những không thay đổi mà còn cho rằng Sẫm đã lăng mạ và xúc phạm đến danh dự nhà cô . Một lần Sẫm đi chơi với một người bạn  vừa về đến nhà đã bị cô ta mắng như té nước vào mặt Ở cái tuổi vừa cởi chiếc khăn quàng đỏ trên cổ ra,  nửa thanh niên thì  ít , nửa  thiếu nhi thì nhiều Sẫm đâu biết sự đời vậy mà đã  phải làm một người đàn ông thưc sự. Có vợ nhưng không có tình yêu thì đâu có hạnh phúc! Hiểu điều ấy nhưng Sẫm không hề trách cứ ai, vẫn chịu thương, chịu khó  vun đắp mong sao gia đình được êm ấm  Một lần nhu thế ,vài lần như thế… Sẫm vẫn giấu kín sự bực tức trong lòng. Mãi đến ngày đoạn tang bố, Sẫm mới quyết  định bỏ nhà ra đi.

      Dựng một ngôi nhà tạm ở triền sông, làm nhiều nghề để kiếm sống, tuy vất vả nhưng Sẫm hài lòng. Vốn có sức khỏe trời phú, lại chịu khó, tằn tiện mấy năm trời, Sẫm đã dành dụm được một số tiền kha khá, đủ để thay đổi cuôc sống. Nhưng cuộc sống có ý nghĩa gì khi không có tình yêu, không có gia đình . Nhiều lúc nghĩ đến con Sẫm muốn quay về, cũng ngay lúc đó hình ảnh một người vợ miễn cưỡng lại hiện ra  xua đi mọi điều tốt đẹp mà Sẫm hằng ấp ủ . Thà rằng cứ cô đơn còn hơn, nghĩ vậy nhưng Sẫm vẫn khao khát có một tình yêu đích thực, một người đàn bà thùy mị, biết sẻ chia , động viên nhau trong những lúc vui buồn. Thói quen của Sẫm  là thả bộ trên đường đê tận hưởng cái êm ả , tinh khiết của buổi bình minh

    Đang căng lồng ngực hít thở, Sẫm bỗng giật mình, khi nghe thấy  tiếng rú, sau đó là tiếng khóc trẻ con. Linh tính báo cho anh biết có một sự chẳng lành. Theo hướng phát ra từ thứ âm thanh rờn rợn ấy, Sẫm rảo bước nhanh hơn về phía  chiếc cầu

    Tỉnh, dậy thấy mình nằm trên giường của một căn nhà, nàng ngơ ngác nhin xung quanh .Căn  phòng vắng lặng, phía cừa một người đàn ông đang gục đầu lên ghế ngủ  Chẳng hiểu sự tình, nàng khe khẽ cất tiếng

   -Tôi đang ở đâu?

    Người đàn ông tỉnh dậy

   -Cô đã tỉnh, thế là mừng rồi  Sẫm kể cho nàng nghe về sự việc xảy ra lúc rạng sáng

    -Xin lỗi! Tôi không còn cách nào khác, nên mới đưa cô về đây..Mong cô đừng hiểu lầm .Nàng nhìn về phía người đàn ông với một thái độ khó hiểu

     -Sao anh lại cứu  tôi?

    -Gặp cảnh ấy vào địa vị người khác cũng sẽ làm như tôi! .

   Nàng tò mò nhìn Sẫm, rồi quay về phía con cất tiếng rất nhỏ  như chỉ để nói với chính mình

    -Trời ơi! sao không để tôi chết! Nàng định ngồi đậy nhưng toàn thân ê ẩm mệt mỏi. Đưa cặp mắt lờ đờ nhìn về phía cửa, nàng không tin đây là sự thật. Ôi! cái sự thật nghiệt ngă, nàng muốn trốn tránh mà nó cứ theo đuổi, để rồi nàng lại phải đối mặt.  Nàng không hình dung được ngày mai  ra sao nhưng cảm nhận sẽ đầy sóng gió. Nàng không chỉ phải đối phó với búa dìu dư luận, mà còn phải lo cho miếng cơm, manh áo thường ngày. Cứ tưởng nàng sẽ chết hoăc ít ra cũng phó mặc cuộc đời cho số phận nhưng cái chết vẫn chưa đến, nghĩa là sự nghiệt ngã  của đời còn đeo bám . Quay mặt về phía Sẫm, nàng nói

    -Anh cứu được tôi một ngày, còn cả đời thì sao? Vẫn thái độ không hề khéo léo, Sẫm đáp

   -Tôi không biết tính xa, nhưng nếu đồng ý cô cứ ở đây, ban ngày tôi đi làm, tối về kê thêm một tấm ván, tôi sẽ nghỉ ở đó, bằng không ít ngày cô lại sức rồi hãy liệu

   Như người đang chơi vơi giữa dòng xoáy dữ dội, túm được một cái cọc, nàng cố gượng giữ lấy để  những con sóng chẳng thể đẩy xa . Bên ngoài mặt trời đã lên cao, vài tia nắng yếu ớt lọt qua các kẽ hở đậu lại chỗ nàng nằm, nàng thấy ấm áp hơn

   .Ngày ngày Sẫm đi làm, nàng ở nhà chăm con, cơm nước. Bữa tối, thêm người, không khí gia đình thật sự như lại đến với nàng .Hơn tháng trời cứ bình lặng trôi qua như thế rồi cái gì đến cũng đến . Tin nàng về ở với Sẫm nhanh chóng truyền xa . Ở đâu, gặp ai, nàng cũng bị dè bỉu, thậm chí có người còn tỏ ra khinh bỉ. Những lời dị nghị bay đến tai nàng. Nhiều lần cả chính quyền địa phương rồi vợ Sẫm đến de dọa, quấy phá nhưng họ đã vượt qua .

     Thời gian vết thương lành lại, dư luận  cũng lắng dần, dẫu nỗi đau còn âm ỷ, nhưng cuộc đời đã có chút ý nghĩa với nàng. Buổi sáng Sẫm đi làm trước, nàng bón cơm, gửi con rồi cũng hòa vào dòng chảy hối hả của ngày

    Gần năm năm trôi qua, một đêm trời trở gió, những đợt gió tù phương Bắc xô tới gõ ào ào trên mái tôn. Rồi mưa, đầu mùa đông mưa không dữ dội, nhưng cái lạnh thì da diết .Cái lạnh của thời tiết, dường như cũng làm tăng  cái lạnh của cõi lòng .Nằm bên con, nàng cảm thấy có gì  như thôi thúc, như trách móc, khiến nàng cứ day dứt không sao ngủ được. Từ ngày nàng về đây, đã sống bên Sẫm tưởng như một cặp vợ chồng, vậy mà cả hai đều giữ một khoảng cách cần thiết. Trong thâm tâm nàng biết Sẫm yêu nàng . Cái đòi hỏi của một người đàn ông đang thời sung sức đâu dễ kiềm chế, vậy mà nàng không thấy một lời nói, một hành động mang tính xàm xỡ, cợt nhả. Với nàng hẳn Sẫm phải tôn trọng  lằm  Nàng đã làm gì để đáp lại điều ấy? Câu hỏi thật không dễ trả lời  .Là đàn bà cũng đã từng được hưởng những phút giây dịu ngọt, những tháng ngày ân ái,vuốt ve, nàng đâu phải gỗ đá mà không cảm nhận được. Từ khi bị chồng phản bội, nàng sợ và khinh ghét đàn ông, mặc dù trong lòng nàng, cái khao khát đích thực của một sự ân ái vẫn chưa giảm sút. Nàng tung chăn vùng dậy rón rén bước tới chỗ Sẫm nằm

      Nằm xuống bên cạnh Sẫm, nàng chẳng biết nói gì, nghĩ mãi mới buông một câu mà sau đó nàng nhận ra là vô nghĩa

    -Anh tốt với …nàng định nói mẹ con em, nghĩ thế nào lại rút ngắn…với em nhiều quá

    Ôm chặt nàng vào lòng, Sẫm hổn hển

    -Từ lâu anh vẫn chờ đợi giây phút này. Như sợ mất đi, Sẫm ghì chặt nàng hơn. Bên ngoài trời vẫn gió, những đợt gió càng lúc càng dữ dội.

      Dù không được luật pháp công nhận, những ngày sau đó họ đã là của nhau. Sự đồng lòng là sức mạnh vượt lên tất cả

     Hạnh phúc thật sự đến khi Sẫm bế con, đón vợ về nhà. Ngồi  cạnh vợ, nhìn con bú, Sẫm thấy như trẻ ra, khỏe thêm. Mặc dù không có bà con, làng xóm đến chơi, nhưng niềm vui vẫn đầy ắp. Hơn tháng ở nhà nuôi vợ đẻ, Sẫm làm tất cả mọi việc. Từ cơm nước, giặt giũ đến quét sân, dọn dẹp nhà cửa, việc nào Sẫm làm cũng chu đáo. Nằm trong nhà nhưng nàng vẫn để ý tất cả. Nàng thầm cảm ơn trời, cảm ơn số phận, cảm ơn sự nghiệt ngã, cảm ơn cái đêm tuyệt vọng trên cầu đã cho nàng gặp Sẫm .

     Nếu như không có cái lần Sẫm đến trụ sở Ủy Ban Nhân Dân xã đăng ký khai sinh cho con thì những ngày này hạnh phúc đã trọn vẹn. Ngồi đối diện với vị cán bộ hộ tịch của xã, Sẫm nói mãi…nói mãi mà tờ khai sinh, những dòng về bố vẫn bị bỏ trống . Chao ôi Sẫm muốn làm bố, một người bố tốt mà cũng chẳng được! Mặc dù hôm ấy trời rất đẹp, nắng nhẹ, gió hiu hiu, nhưng trong lòng Sẫm cứ nặng trịch. Về đến nhà, cất tờ giấy khai sinh xong, Sẫm nằm vật xuống cạnh vợ. Chẳng hỏi, nhưng nàng cũng đã đoán được phần nào. Quay về phía chồng xoa xoa lên gò má đen thẫm, nàng nói

    -Dầu sao nó cũng được sinh ra ở mảnh đất này, nó là con của em, của anh, sự thật ấy ai cũng phải công nhận

   Cũng như mọi đứa trẻ, con của nàng và Sẫm lớn dần, nó đi mẫu giáo rồi đi học. Bốn người sống trong một căn nhà nhỏ, không thể đáp ứng được nhu cầu học hành của con và sinh hoạt của gia đình . Có số tiền dành dụm được từ hơn chục năm lao động, họ tính đến chuyên thay đổi chỗ ở. Nhiều đêm hai vợ chồng thức đến khuya bàn bạc, cuối cùng họ quyết định chuộc lại căn nhà mà  nàng đã bán. Rất may người mua lại ngày ấy là người bà con của nàng, nên thủ tục chỉ cần trao tay là xong.

   Ngôi nhà ở cuối một ngõ cụt trông về hướng Đông, trước cửa có một cây hoa lan và một  hồ nước , tuy nhỏ nhoi hơn mọi căn nhà nhưng lại mát mẻ, thoáng đãng. Ngồi ở sân nhà, tầm mắt có thể phóng xa hơn, không bị các vật cản che khuất  Người ta bảo rằng xưa…xưa lắm có một dòng sông chảy đến đây, nước đổi chiều xoáy vào đất tạo thành một cái hồ. Lâu dần do biến thiên của địa chất, dòng sông mất đi chỉ chiếc hồ còn lại.  Tương truyền có một vị Hoàng hậu trong một chuyến du ngoạn đã dừng lại ở bến sông quây rèm để tắm .

     Sống trong căn nhà này, trước kia cứ mỗi buổi sáng, nàng và Hoàng thường mang ghế ra cuối sân ngồi ngắm mặt trời lên .Đến giờ làm việc, Hoàng đi, còn nàng vẫn ngồi, khi nào bóng nắng trải kín sân, nàng mới đứng lên bắt đầu cho một ngày mới..Giờ thói quen ấy không được duy trì, tuy nhiên nàng vẫn không sao quên được

Ít ngày sau Sẫm ngã bệnh. Măc dù được nàng tận tâm chăm sóc, nhờ thầy thuốc đến nhà rồi đưa đi bệnh viện nhưng di chứng thật nghiêm trọng. Giờ Sẫm phải nằm bất động, nếu không sẽ nguy hại đến tính mạng. Một mình vừa chăm chồng, vừa nuôi con, lại phải lo làm việc để đảm bảo cuộc sống hàng ngày, nàng gầy rộc đi, những nếp nhăn hằn sâu hơn trong khóe mắt  Thật là”Họa vô đơn chí”,câu nói người xưa luôn nghiệm với nàng.

    Hôm nay nghỉ sớm, bón cơm cho chồng xong, trời vẫn còn nắng nhẹ, thấy trong lòng bâng khuâng một nỗi niềm khó tả, nàng mang ghế ra ngồi phía cuối sân. Căn nhà vẫn thế, chiếc hồ vẫn thế, chỉ đàn cá tung tăng bơi lội chẳng còn.. Không còn  cá đớp nước, mặt hồ yên lặng. Ngõ cụt cũng lặng yên như sự lặng yên vốn có của nó. Thường thì mỗi lúc lặng yên, người ta hay nhớ về quá khứ. Có những người nhờ quá. khứ mà lớn lên, để rồi  lớn lên  lại bỏ quên quá khứ, còn nàng muốn quên đi nhưng cái quá khứ đầy nghiệt ngã cứ lởn vởn bên nàng

     Một luồng gió thổi nhẹ, đâu đây thoang thoảng mùi hoa, có phải là hương của cây hoa lan trước nhà? Sao người ta bảo  hoa lan không  hương mà chỉ có sắc khoe với nắng trời

    Có tiếng xe máy ngoài đầu ngõ, tiếng nổ cứ to dần, to dần, rồi chiếc xe ngoặt vào sân nhà nàng . Linh tính cho nàng biết ,một sự nghiệt ngă nữa lại đến

     Dựng xe ở sân, mặc dù nàng đã biết, nhưng người chủ xe máy vẫn tự giới thiệu

    -Tôi là cán bộ Ủy Ban đến đây để thông báo cho bà một tin, vừa rồi chúng tôi có nhận được lá đơn của ông Hoàng đòi chia tài sản, trong đó có đất và ngôi nhà bà đang ở

     -Vô lí! Nàng đáp. Nàng định giải thích về chuyện bán nhà và chuộc lại của mình, nhưng nghĩ là thừa. Một khi sự thật đã không được công nhận và bênh vực thì có nói ngàn lời cũng chẳng để làm gì

     Không nhìn về phía nàng, vị cán bộ Ủy Ban giải thích

     -Thứ nhất việc mua bán đất đai của bà là không hợp lệ. Thứ hai về pháp lí bà và ông Hoàng vẫn là vợ chồng, nên việc ông Hoàng làm đơn đòi chia tài sản là đúng theo luật định. Nếu bà đồng ý, chúng tôi sẽ cử một ban đến định giá tài sản và đo lại đất đai, bằng không chúng tôi sẽ gửi đơn của ông Hoàng lên tòa án. Bà phải chịu mọi sự chi phí

.    Nàng loạng choạng cố vịn vào thành ghế để giũ cân bàng, một lúc lâu mới gượng dậy được

      Mặt trời  tắt hẳn, khoảnh khắc chuyển giao giữa chiều và đêm  còn đáng sợ hơn màn đêm . Nàng cứ ngồi lặng như thế chẳng để ý đến thời gian. Khi cảm thấy lạnh lạnh, mới tỉnh dậy, nàng nhìn về phía dòng sông..Ở đó có chiếc cầu và bụi tre ngà

      Trên trời vì sao cô đơn đã mọc

Đọc tiếp...