GIẾNG LÀNG

Tản văn của Hồ Ngọc Vinh

Từ rất xa xưa,  Giếng làng là nơi cung cấp nước ăn, nước uống cho cộng đồng cư dân làng, xã. Hàng ngày, hàng tuần, hàng tháng, mọi người với đôi thùng tôn kĩu kịt đến giếng lấy nước về đổ vào chum, vại dự trữ nước sinh hoạt. Có gia đình đóng nước vào thùng chất lên xe bò chở nước về nhà. Một số nơi người ta lấy nước giếng làng để tế lễ. Những hoạt động ấy đặc trưng  cho đời sống của  cư dân địa phương.

Giếng làng thường được xây dựng cạnh đình làng, bên sân đình. Có giếng hình vuông, có giếng hình bán nguyệt nhưng chủ yếu hình tròn…Người ta xây quây xung quanh giếng, bậc giếng bằng gạch chỉ. Giếng làng cùng với cây đa, sân và đình làng là quần thể kiến trúc  đặc trưng cho văn hóa làng xã.

Biết bao đôi trai gái hẹn hò tình tự nên duyên đôi lứa bên cạnh giếng làng. Thời kháng chiến chống Mĩ, trên sân đình, bên cạnh giếng làng, vào những đợt tuyển quân, nam nữ thanh niên tập trung với khí thế hừng hực lên đường tòng quân chiến đấu.

Trong ký ức của mỗi người, hình ảnh giếng làng với những kỷ niệm tuổi thơ cắp sách tới trường như những dấu ấn mạnh mẽ hun đúc tình yêu cuộc sống, yêu quê hương đất nước.

Tôi còn nhớ ngày thơ bé, giếng làng bốn mùa nước trong vắt có thể nhìn thấy đáy nước những đám mây trắng lững lờ trôi, những con cá rô bơi lội lượn lờ bên thân  cây cỏ.  Những bông hoa súng lấp ló trên mặt nước trong, có bông nở đỏ. Màu hoa súng đỏ tươi, những cánh hoa súng xòe ra thắm rực rỡ trong nắng.

Giếng làng được mọi người gìn giữ, để có nguồn nước sạch, tình cảm đẹp giữa con người với con người. Thậm chí có nơi, giếng làng gắn liền với những truyền thuyết về thành Hoàng làng mang tính tâm linh. Bởi vậy con người không chỉ trân quý nguồn nước sạch để duy trì sự sống mà còn là ý thức trân trọng mạch nguồn của đời sống tâm linh, hồn người, hồn quê.

Trải qua bao đời nay vì  thế giếng làng vẫn còn đó sống cùng với đời sống tình cảm văn hóa của cư dân làng xã. Giếng làng được coi là di sản văn hóa vật thể , văn hóa tinh thần  của dân tộc.

Tất nhiên cùng với sự phát triển kinh tế và văn hóa, khi con người  có giếng thơi “ loại giếng được đào, cuốn bằng gạch đỏ”  ở mỗi gia đình, có bể nước mưa, có nhà máy nước cung cấp nguồn nước sạch,  thì giếng làng mất đi vai trò cơ bản của nó là cung cấp nước sạch.  Nhưng một số địa phương vẫn tôn tạo giếng đảm bảo cảnh quan nên thơ của văn hóa làng “đình làng, sân  đình và giếng làng.”

Song  thật đáng tiếc khi con người không biết gìn giữ cảnh quan môi trường văn hóa. Ao làng, giếng làng không chỉ bị lấp đi, có nơi bị ô  nhiễm nặng nề bởi rác thải. Người ta vô tư xả chất cặn bã chăn nuôi ra rãnh, vứt rác thải ra rãnh. Rãnh nước sền sệt đen ngòm, bốc mùi hôi thối.  Giếng làng bị những gia đình sống gần đó xâm lấn, diện tích còn lại chừng chục mét vuông đầy những cỏ dại, lẫn túi nhựa đựng đầy rác.

Nước giếng không còn trong vắt nên thơ như ngày xưa thay vào đó là màu đen đục, đến cua cá cũng không thể sống nổi.

Làm gì để gìn giữ môi trường xanh, sạch đẹp? Nhiệm vụ trước tiên là của các nhà quản lý, lãnh đạo địa phương trong việc tổ chức xây dựng nề nếp văn hóa làng xã, xây dựng hương ước. Bảo vệ môi trường phải được coi là một nguyên tắc sống của con người, đặc biệt trong thời kỳ công  nghiệp hóa , hiện đại hóa đất nước.

Ý thức về bảo vệ môi trường, môi sinh , nếp sống văn hóa một phần được định hình  bởi các nguyên tắc quy định trong hương ước, những chế tài đối với hành vi xâm hại môi trường, còn thông qua các biện pháp giáo dục của các đoàn thể, của gia đình đối với mỗi con người.

Có nhà văn hóa nói mất bản sắc văn hóa là mất dân tộc. Ý thức bảo vệ môi trường văn hóa phải được chuyển hóa thành hành vi sống thân thiện với môi trường gìn giữ và phát triển văn hóa vật thể, văn hóa tinh thần của dân tộc. Không thể có phát triển nếu không có nguồn cội.

Môi trường, văn hóa làng xã với giếng làng, cây đa, sân đình đã trở thành tài sản chung của mọi người. Hãy gìn giữ nó để đảm bảo cho sự phát triển kinh tế, văn hóa của cộng đồng.

                                                                             Hưng Yên tháng…năm 2016

                                                                                      Hồ Ngọc Vinh

Đọc tiếp...

CHO ANH NHỮNG GIỌT SƯƠNG BAN MAI

Như  chim lạc bầy

Giữa trời giông.

 Dòng xanh giữa hững hờ đen đục

Giữa vô tình, lọc lõi nhân gian.

Có ai sưởi ấm cho anh,

Xoa lên trái tim đang rung thổn thức

Nỗi đau nhân thế?

Có ai bên cạnh anh,

Những tháng ngày trăn trở,

Thì thầm những tiếng nói yêu thương,

Lành lặn vết thương lòng?

Cho anh ngả đầu trên bờ vai em dịu êm,

Tìm làn môi  dịu ngọt.

Hương hoa trên  tóc em  đắm say

Vợi đi khắc khoải thường ngày.

Những giọt mưa  tí tách rơi

Lạnh, buồn tê tái.

Tiếng ai, tiếng ai? Khắc khoải lòng.

Sao nỗi đau cứ vương?

Nhện cứ giăng tơ

Nghiệp duyên nào cột chặt?

Khi quỷ dữ nói lời của thánh,

Độc ác  khoác bộ mặt nhân từ,

Căm thù, Cuồng, si chém giết

Người ơi!

Những giọt sương long lanh

Trên cây cành non xanh

Cho anh những giọt trong lành.

                                                Tháng 4 năm 2016

.

Đọc tiếp...

Đất Làng

  Có người   nói Chủ tịch Tuyết là một nữ tướng, làm được nhiều việc cho xã, đặc biệt là trụ sở ủy ban nhân dân xã được xây dựng khang trangdư luận cho rằng chưa đời chủ tịch xã nào lại bán nhiều đất đến thế, tổng cộng hơn trăm suất, hầu hết các ao hồ trong các thôn do xã quản lý đều được lấp bán, không dừng ở việc bán đất, các đầm cá, bến bãi… cũng được bán với thời hạn 20 năm thậm chí 50 năm, cạnh đó chưa làm được gì cho dân. Dân tự nguyện đóng góp làm đường bê tông, truờng học được xây dựng bằng vốn hỗ trợ của nhà nước và tài trợ, dân cũng tham gia đóng góp.  Bao đời chủ tịch ở xã này, việc bàn giao tài chính hầu như không thể thực hiện. Vừa rồi trụ sở ủy ban nhân dân cũ bị cháy, mất hết cả sổ sách. Nhờ sự hỗ trợ của nhà nước, cộng với vốn đối ứng khoảng một tỷ của xã đã xây dựng được trụ sở mới tọa lạc ở ven đường liên xã trông bề thế . Câu chuyện sau đây đề cập tới người đàn bà này và cộng sự, cuộc đấu tranh của những đảng viên kiên trung và quần chúng nhân dân để sử dụng tấc đất tấc vàng hợp lý, giữ được môi trường,  đoàn kết thống nhất trong đảng trong dân, xây dựng nông thôn mới.

*

   Sau một đêm cuồng nhiệt ồn ã, sáng nay biển như một cô gái uể oải, nhu mì đắm đuối, những con sóng  nhẹ nhàng bò lan trên mặt cát thoải, có thể nhìn ra mãi xa, nơi mặt trời đang lên, cả một vùng biển nhuộm hồng  bởi ánh nắng ban mai.Ông mặt trời từ từ nhô lên trên đại dương.

Chủ tịch Tuyết mượn chiếc ghế, ngồi dưới tán dừa nước, lặng lẽ ngắm nhìn biển. Đã lâu không du lịch ở bãi biển, nên lần này chị thấy rất hứng thú, đặc biệt trưởng đoàn là vị giám đốc công ty trẻ, đẹp trai,  tâm lý với phụ nữ. Thực ra họ đã quen nhau từ  vài năm nay khi công ty  Thiên cầm tham gia đấu thầu các công trình xây dựng ở xã, nhiều lần giao lưu bên bàn tiệc, song đây là lần đầu tiên họ ra biển, nhân chuẩn bị triển khai dự án lò gạch tuy nen.

Chủ quán  đặt lên bàn cho Tuyết tách nước chè, hỏi: mình chị đi nghỉ?

Tuyết đáp lại một cách miễn cưỡng: không! Tôi đi theo đoàn- Tuyết nhấp ngụm nước chè, sau đắng chát là vị ngọt của chè trên lưỡi. Rất hiếm khi Tuyết có khoảng khắc thế này, thật sự gác mọi công việc, thảnh thơi. Ở nhà công việc của xã  cũng nhiều, đôi khi phức tạp nữa. Khối đứa khi không thể tranh được chức chủ tịch xã, quay ra  làm thơ, cho vào phong bì, đêm đến vứt vào cổng, trong thơ vạch vòi đủ thứ..song cũng  phải cho qua. Hàng vạn cái đầu, cũng ngần ấy cái miệng, để dung hòa được đâu dễ, cứ phải mềm nắn, rắn buông, vừa lấy uy vừa phải ngọt ngào mới có thể dẹp yên được dư luận.

Mặt trời lên dần và ngay lập tức biển đầy nắng, sóng lớn dần, ầm ào xô bờ bãi. Những con thuyền đang giong guồm ra khơi, những con tàu hiện lên to dần, to dần chạy về cảng . Gió thổi ào ạt khua những tán dừa nước.

Em ra đây lâu chưa? - Giám đốc Hoàn hỏi.

Tuyết quay lại. Trước mặt Tuyết là người đàn ông Tên Hoàn mặc chiếc quần xoóc màu ghi dài đến gối, áo phông màu xanh, khuôn mặt trái xoan đầy đặn, mũi dọc dừa, hàng lông mày rậm, sắc mặt vui vẻ. Hoàn là giám đốc công ty Thiên Cầm, kinh doanh ở nhiều lĩnh vực: bất động sản, buôn bán vật liệu xây  dựng….Với phong thái tự tin, giám đốc Hoàn kéo ghế ngồi trước mặt Tuyết, hỏi: Em uống gì?.  Thôi! Em đủ rồi- Tuyết nói.  Làm một cốc nước dừa nhé?- Hoàn lại hỏi. Không đợi Tuyết trả lời, anh gọi: cho hai cốc nước dừa nào! Anh hỏi Tuyết tiếp: Em ra đây lâu chưa?

Cũng mới thôi- Tuyết trả lời.

Buổi sáng biển đẹp quá, nước trong xanh màu ngọc bích- Hoàn nói.

Em quen dạy sớm- Tuyết nói.

Tối qua em ngủ được chứ?- Hoàn hỏi.

Mọi người dạy cả chưa giám đốc?- Tuyết hỏi.

Các cậu ấy đi tắm rồi- Hoàn nói tiếp- Em đừng lo lắng nhiều, phải gạt bỏ công việc ra một bên, thật sự thả lỏng mới có cảm giác thỏa mái.Quanh năm bận rộn, để nhận ra một điều không có mình thì công việc vẫn xong mà. Tuyết cười nhìn Hoàn nói: anh chỉ được cái đùa khéo.

Hoàn: anh thấy em mặc bộ đồ này vừa vặn, trông trẻ ra vài tuổi.

Anh khéo tán lắm! Ngày trước có lẽ nhiều cô theo đuổi- Tuyết  trả lời. Chị nhìn bộ đồ mới màu hồng bằng vải thun đang mặc, cái quần cộc lộ bắp chân trắng,  ôm khít khao cặp đùi khỏe khoắn và vòng hông rộng, cái áo khoét cổ hé lộ vòng ngực. Trông bề ngoài Tuyết có dáng là công chức thoát ly hơn là cán bộ xã. Tuyết biết mình không xinh vì dáng người hơi thấp, khuôn mặt ngắn, nhưng bù lại là cơ thể của người phụ nữ đã phát triển phô phang những vòng, những đường cong gợi cảm và ánh mắt mà nhìn vào đó không một gã đàn ông nào đủ nghị lực để dứt khỏi đam mê. Thày bói bảo: khuôn mặt chị là khuôn mặt của nữ tướng. Chẳng biết đúng hay sai. Tuyết nghĩ và cảm thấy hãnh diện, hài lòng vì mình.

Chuyến đi này do công ty Thiên cầm tổ chức, họ dùng hai xe, giám đốc Hoàn lái xe  riêng, ngồi cùng xe là chủ tịch Tuyết, bí thư đảng bộ xã Nguyến Văn Thắng và phó giám đốc công ty Hoàng Ngọc Thời. Ngồi xe sau là trưởng phòng kế toán công ty, cùng một nữ nhân viên trẻ đẹp, duyên dáng, giao tiếp giỏi. Họ vào tận Cửa Lò. Thoạt tiên tính ra Đồ Sơn, sau nghĩ lại, giám đốc Hoàn muốn tạo cho quí khách ấn tượng mạnh, những hình ảnh mới lạ và muốn tránh xa hẳn những con mắt dòm ngó nên lần này họ chọn Cửa Lò.

Họ nhâm nhi nước dừa, tranh thủ bàn bạc về dự án.  Thoảng có người dân chài xách làn mang những con cua được trói bằng rạ, ghẹ,  tôm còn tươi đến mời mua. Giám đốc Hoàn nói: khi về anh đưa em xuống tận bãi cá, mua cá thu, tôm, cua ở đó vừa tươi, vừa rẻ.

Chủ tịch Tuyết nói: chủ trương về dự án lò gạch tuy nen được đại hội đảng bộ nhất trí, coi đó là một trong những dự án kinh tế trọng tâm của xã , cụ thể hóa trong nghị quyết đại hội đảng bộ khóa…...phù  hợp với chủ trương của huyện, tỉnh về việc xây dựng các lò gạch tuynen đảm bảo vệ sinh môi trường.

Lần này có vẻ như  bọn anh gặp may.  Dự án này, đầu tư ít, lợi nhuận cao, thời gian hoàn vốn nhanh. Vừa rồi công ty Trường An đầu tư dự án lò  tuy nen ở xã ĐL, tổng đầu tư trong đó có tiền đất, giải phóng mặt bằng, xây dựng lò…vv khoảng gần hai chục tỷ, nay bắt đầu đi vào hoạt động có công ty xin mua đứt với giá hơn sáu chục tỷ.

Thật thế ư? – Chủ tịch Tuyết hỏi.

Đúng vậy đấy- Giám đốc Hoàn tiếp lời- Công ty anh theo đuổi dự án này từ mấy năm nay, nhưng chưa gặp đối tác thích hợp, rất may là cuối cùng được sự giúp đỡ của em.

Dự án đã được trình lên các cơ quan hữu trách huyện và tỉnh, chỉ ngày một ngày hai sẽ có quyết định. May là anh quen các anh lãnh đạo huyện, tỉnh ,có nhiều chiến hữu ở các sở nên đi đâu cũng được sự ủng hộ, công  việc giải quyết nhanh chóng.

Cũng đừng chủ quan! Anh biết ở xã  còn nhiều vấn đề phức tạp. Rất may các anh không phải thỏa thuận giá đền bù đất với dân. Song  em vẫn lo lắng.

Phải! Anh cũng thấy có dư luận- Giám đốc Hoàn nói-  dân của cả ba thôn không đồng tình với dự án. Vấn đề này xã xử lý thế nào?

-         Vấn đề ấy đã xử lý - Tuyết nói-  lãnh đạo xã đã mời đại diện dân của ba thôn họp lấy ý kiến, tất nhiên chủ yếu là người của ta, mỗi thôn khoảng chục người thôi. Sau cuộc họp, làm văn bản gửi lên huyện, tỉnh và các cơ quan có thẩm quyền cùng với bản dự án. Nếu không thế, sao các ông huyện, tỉnh gật đầu được. Vấn đề là phải lắng nghe dân, dân biết, dân bàn mà.

-         Em khéo lo thật- Anh không nghĩ ra được việc đó. Giờ làm sao lấy được quyết định của huyện, tỉnh về thực hiện dự án này ở xã, quyết định thu hồi đất nữa.

-         Vấn đề này phải được thực hiện thật khẩn trương. Càng để lâu, có nhiều dư luận càng khó thực hiện!

-         Chủ tịch Tuyết: nếu có quyết định thực hiện dự án và quyết định thu hồi  đất, công việc coi như xong. Kinh nghiệm của các xã khác cho thấy điều đó, dân có ý kiến cũng không được nữa khi mà đất đã được bàn giao cho công ty. Việc này em và anh Thắng bí thư đã bàn bạc nhiều lần, suy đi tính lại, nên anh yên tâm. Công việc cần thực hiện kín đáo.

-         Cũng không thể chủ quan được. Nghe nói chỗ đất ấy là đất quản treo- Giám đốc Hòan nói.

-         Sao anh biết? Các anh ghê thật đấy! Đến nước này, tôi cũng không giấu anh- Chủ tịch Tuyết bống nhiên thay đổi cách xưng hô. Thực ra đất ấy là đất quản treo, vốn là đất 03 của các hộ đi làm ăn ở xa, hoặc các hộ chưa trả các khoản thuế cho xã. Hơn chục năm nay xã vẫn quản lý, cho thuê làm dịch vụ.

-         Tất nhiên bọn anh phải biết! Không thế sao làm được kinh tế, sao còn công ty. Hỏi vậy vì nếu đất 03 thì phải thỏa thuận giá với các chủ hộ, trường hợp  bà con đồng ý với dự án. Vấn đề sẽ phức tạp hơn nhiều.

-         Anh không biết! Toàn bộ hô sơ sổ sách về đất đai thu chi..vv.. của xã trong những năm qua đã bị thiêu rụi vì vụ cháy trụ sở ủy ban nhân dân cách đây hơn năm. Nên nếu nói là đất công điền, cũng chẳng  ai có ý kiến gì.

-         Vậy công ty sẽ chuyển tiền vào tài khoản nào?

-         Vào tài khoản của xã.

-         Như vậy phải sớm lấy được quyết định làm dự án và thu hồi đất. Khoảng đầu tháng 7 xin xã tiến hành giao đất cho công ty để công ty có thể động thổ theo dự định vào tháng 8 hoặc tháng 9 tới.

*

Hơn tháng nay nắng nóng, bầu trời lúc nào cũng trong  và xanh ngắt. Sáng nay có giông, chỉ trong giây lát, mây đen đã phủ kín cả bầu trời, gió thổi ào ạt ào ạt, tạt những hạt mưa to lác đác xuống sân  nhà. Mưa mỗi lúc thêm nặng hạt, đổ sầm sập, như xay lúa trên mái tôn, đất trời mù trắng nước. Gió thổi ào ạt hắt mưa vào  trong nhà. Chỉ lát sau nước đã dềnh lên sân.Thoảng có tiếng sét dữ dội.

Ngồi trong nhà trên chiếc tràng kỷ bằng gỗ dổi nhìn mưa, ông Pha nghĩ: mấy năm trước, mưa dù  to mấy chăng nữa cũng không đủ ngập đường làng. Mưa liên tục và nặng hạt mấy ngày, nước cũng chưa dềnh tới mặt sân. Nay mới mưa to một lát, đường làng, vườn, sân nhà đã ngập trong làn nước đục ngàu màu đất, túi giấy bóng, rác thải, những thân chuối nổi lềnh bềnh trên mặt nước. Mặc áo mưa, đội chiếc nón, quần sắn cao  ông Pha bì bõm lội nước xuống nhà Bí thư Chi bộ Chính,tới nơi  thấy đã có vài người ở đó.

Bí thư chi bộ Chính người gày gò, khuôn mặt nhỏ đanh quánh, mặc quần ka ki màu xanh rêu sắn đến gối, cái áo bằng vải cotton màu xám ngồi ngay đầu bàn, dưới chân là chiếc thùng nhựa đựng điếu cày.

Chưa kịp vào nhà Ông Pha đã vội nói: này! Đồng chí bí thư! Mới mưa mà nước đã ngập đường, ngập ngõ rồi, biết trồng gì cây gì, nuôi  con gì?

Bí thư Chi bộ Chính  đùa lại: trồng  cây gì, nuôi con gì mà chẳng được! Thôi uống chén nước đã, có gì trao đổi sau.

Cường  bí thư chi đoàn thanh niên  dáng người mảnh khảnh, khuôn mặt trái xoan, tay cầm điếu thuốc lá thoảng lại đưa lên miệng hút  một hơi dài, có vẻ sốt ruột nói: Mới mưa mà đã ngập đường, ngập ngõ thế này.

Ông Pha: không riêng gì thành phố, nông thôn giờ hễ mưa là đường thành sông thành suối. Nãy xuống đây, tôi phải xắn quần cao tới gối. Có người phải dắt xe máy, vì nước ngập bugi.

Bí thư chi bộ Chính. Ngày trước mưa to thế này kéo dài vài ngày mới đủ láng đường làng, nước rút nhanh lắm.

Ông Pha: ao hồ bán hết cả. Dân đua nhau tôn nền, tôn sân, đua nhau làm nhà, nhà làm sau nhất quyết phải cao hơn nhà làm trước, chẳng ai chịu kém ai. Mọi nhà thi nhau lấn chiếm lòng đường, vỉa hè, cống rãnh thoát nước để làm nhà. Làm gì không lụt khi mưa đến.

Trưởng thôn Sơn năm nay mới ngoài ba mươi tuổi, người gày gò, mặt tóp, da mặt xám vì nắng, có tiếng là người làm ăn giỏi, vốn ăn nói lưu loát, tự tin trước đám đông, bởi vậy từ vài năm nay được dân tín nhiệm bầu làm trưởng thôn mặc dù nhất quyết xin thôi với mục đích dành thời gian làm ăn kinh tế, sau đành phải nhận. Ở nông thôn, tìm kiếm được người ăn nói tự tin, làm ăn giỏi như Sơn đã là hiếm.Sơn nói: bà con các xóm có kiến nghị bằng văn bản đề nghị làm hệ thống tiêu nước.

Bí thư chi bộ Chính  nói giọng mạnh mẽ dứt khoát: tiện đây mời các đồng chí hội ý về một số nội dung. Chờ cho mọi người yên lặng, ông tiếp: Việc ngập úng  cần phải có kiến nghị lên đảng ủy, mong các đồng chí ấy sớm có ý kiến chỉ đạo các ban ngành chuyên môn, nạo vét mương máng, khơi thông cống rãnh để tiêu nước. Trước mắt, sau hội ý, đồng chí Sơn, đồng chí Cường gọi thêm vài thanh niên nữa rà soát, khơi thông tất cả các cống rãnh trong thôn, các cống ra sông Giàn, sông năm xã.  

Trưởng thôn Sơn:  Trong đơn kiến nghị của các xóm có viết: xã cam kết sau khi bán đất sẽ xây dựng kiên cố các tuyến mương từ NX lên CP từ CP ra khu vực sông năm xã. Nhưng từ khi bán đất, vài năm qua rồi, mướng máng chưa thấy xây. Các hộ dân khi xây nhà, đổ vật liệu  vào cống rãnh, hậu quả là nước không tiêu được.

Bí thư Chi bộ Chính : tôi cũng đã trình bày vấn đề này trước đảng ủy, song chưa được giải quyết. Mặc dù vậy vẫn phải tiếp tục có ý kiến lên thường vụ, đề nghị các đồng chí lãnh đạo xã có phương án giải quyết dứt điểm tình trạng này.

Cuờng: vấn đề tiêu úng phải được nhìn nhận một cách tổng thể, không chỉ cho một thôn mà phải cho cả xã vì hệ thống tiêu nước các thôn liên quan đến nhau, tất cả đều thoát ra sông năm xã hoặc sông Giàn.

Bí thư Chi bộ Chính: còn việc gì nữa không?

Trưởng thôn Sơn: theo chủ trương xây dựng làng văn hóa, nếp sống văn hóa ở nông thôn, thôn đã xây dựng được tổ vệ sinh, sau gần năm duy trì nay mọi người thôi không làm nữa.

Ông Pha: hiện nay rác thải bà con tiện đâu đổ đấy, chủ yếu ra ngoài đường, hoặc xuống cống rãnh, có nơi rác thải được đổ thành đống, rất mất vệ sinh, gây ô nhiễm môi trường.

Bí thư Chi bộ Chính: tôi cũng rất băn khoăn về vấn đề này- Anh nói kèm theo tiếng thở dài- thầm nghĩ: dân mình chưa có thói quen ứng xử có văn hóa với môi trường. Để có được hành vi ứng xử có văn hóa với môi trường vấn đề vẫn còn dài.

Trưởng thôn Sơn: theo chỉ đạo của chi bộ, tối trước đã họp dân để bàn về vấn đề này. Chúng tôi đã vận động bà con, nhưng không ai muốn làm cả. Ý kiến cho rằng, công việc độc hại, thu chi chủ yếu từ đóng góp của các hộ gia đình, có nhiều hộ không chịu đóng với lý do nhà ít người, hay đi vắng nên không có rác thải.Một số trường hợp nói: con cái không cho cha mẹ làm công việc đó, xấu hổ cả gia đình.

Bí thư Chi bộ Chính: theo tôi trước mắt nên vận động các đòan thể thay nhau hàng tuần định ngày đi thu gom rác thải.  Cần phải họp dân, giải thích, khuyến nghị bà con có trách nhiệm chung với cộng đồng, không đổ rác thải bừa bãi xuống cỗng rãnh, mương máng, tiến hành phân loại rác thải tiện cho việc thu gom.

Vấn đề thứ 3: bà con kiến nghị với đảng, chính quyền các cấp ngừng ngay dự án lò gạch tuy nen ở Cánh Giành, lý do khu đất ấy nằm ngay cạnh các khu di tích văn hóa chùa, đình làng và lăng mộ công chúa, hai nữa đó là vấn đề ô nhiễm môi trường…vv. Việc đó cần trình bày rõ trong hội nghị giao ban đảng ủy kì này.

*

Sau khi tắm , họ ăn cơm ở một nhà hàng nằm gần bờ biển dưới những gốc dừa nước tỏa bóng xanh rợp cả một vùng. Tóc của giám đốc Hoàn còn dính nước, mặt đỏ hồng vì nắng, gió và vị mặn mòi của biển, anh cầm chiếc khăn mặt bông lau đầu, lau mặt rồi chọn chỗ ngồi. Kinh nghiệm cho anh biết, ở cương vị lãnh  đạo con người phải chú ý từng  chi tiết nhỏ: chỗ ngồi trong cuộc họp hoặc giao lưu, lời ăn tiếng nói, động tác của cơ thể, tất cả phải tỏ rõ quyền uy, vị thế, tính thuyết phục. Hoàn ngồi đầu bàn, vui vẻ nhắc mọi người: ngồi xuống các cậu.  Anh nói với chủ tịch Tuyết: hôm nay, em là thượng khách của bọn anh. Em muốn ăn gì gọi cái đó . Chủ tịch Tuyết: thôi! Các anh thích ăn gì thì gọi. Em thế nào cũng được. Không được! Giám đốc Hoàn nói: trước tiên phải là phụ nữ, nhất là một nữ tướng như em, vừa duyên dáng vừa giỏi dang- quay sang Bí thư Thắng, Hoàn tiếp lời- đấy là lời của đảng viên và nhân dân xã CT nói về chủ tịch của họ đấy. Phải không anh Thắng? Bí thư Thắng: đúng vậy- anh nói vẻ hơi ngượng.

Chủ tịch Tuyết: Anh quá khen!  Em thấy mình bình thường.

Thì tất nhiên rồi. Làm người bình thường mới khó. Em là chủ tịch xã, nhưng vẫn là người mẹ, người vợ đảm đang. Thấy được điều đó chứng tỏ em rất thông minh , có thế mới giỏi việc nước , đảm việc nhà. Thật may cho người đàn ông nào có em làm vợ!

Dù biết những lời của giám đốc Hoàn nặng về xã giao, nhưng Tuyết vẫn cảm thấy thích. Có ai không thích khen đâu. Đặc biệt là phụ nữ.

Hoàn cầm con cua hấp,  cười tươi nói vui: có vài thứ  khi ăn  phải cầm tay, thứ nhất là xôi gà… cua biển nữa.  Con này dành cho em- vừa nói Hoàn vừa bẻ càng cua, cầm cái kìm bóp cho càng cua vỡ rồi đặt vào bát của chủ tịch Tuyết. Giám đốc Hoàn quay sang nói với nữ tiếp tân  xinh đẹp đứng bên cạnh  mặc chiếc váy màu đen, áo trắng: em đổi cho bọn anh bia Heinneken, uống bia Heineken thơm hơn đậm hơn!

Chợt chuông điện thoại reo, Tuyết cầm máy nghe,  giọng của Phó chủ tịch Bình: em sướng nhé! Bọn anh ở nhà đang chống lụt đây. Ông hay đùa- Tuyết nói- Không đùa đâu- tiếng phó chủ tịch Bình khẳng định- Ở nhà mưa to, nước ngập cả làng cả xã. Sao có chuyện ấy được? Chủ tịch Tuyết hỏi lại. Đúng thế đấy, mấy cái cống thông ra sông Năm xã và sông Giàn tắc cả vì dân lấn chiếm và vì rác thải lấp miệng cống! Bình nói. Vậy à! -Tuyết nói- Ở nhà xử lý thế nào rồi? Việc ấy không đáng ngại, cùng lắm vài ngày nước cũng tiêu hết. Đáng lo là chi bộ và nhân dân kiến nghị dừng dự án lò gạch Tuy nen. Khuôn mặt của Tuyết chợt biến sắc, rồi nhanh chóng trở lại bình thường, Tuyết nghĩ: việc ấy cũng chẳng khó, muốn giải quyết được, phải có mưu mẹo.

Chủ tịch Tuyết định nói với giám đốc Hoàn chuyện đó rồi lại thôi. Giám đốc Hoàn hỏi: có chuyện gì em? Không! Chẳng có chuyện gì cả. Ngoài ấy đang mưa.

Quay sang bí thư đảng ủy Thắng, giám đốc Hoàn cười, đùa: không rõ tiêu chuẩn của anh Thắng về cái đẹp thế nào? Bí thư Thắng dường như cũng muốn đùa: cái đẹp ai chẳng thích. Đàn ông không thích cái  đẹp là đàn ông hỏng- Thắng định tiếp  tục, nhưng liếc xéo thấy chủ tịch Tuyết chau mày đành thôi. 

*

Sau vài ngày mưa giông, hôm nay trời nắng gắt. Nước  trong các khu vườn chưa rút hết. Cây cối mấy ngày chìm trong mưa, nay gặp nắng, lá rũ ra như bị táp. Có chỗ  nước vẫn láng mặt đường, đây đó con vương những bụi bèo sen, nằm lẫn với rác. Xe đưa chủ tịch Tuyết về tận xã. Nhìn cảng làng quê, giám đốc Hòan chợt thốt lên: thế này hỏng hết cây trồng trong vườn. Nhìn những cây nhãn lá úa vàng trong nước trong nắng gay gắt, bí thư chi bộ Thắng nói: năm nay lại mất mùa nhãn. Chủ tịch Tuyết: Thì mấy năm nay nhãn đều mất mùa, hoa rất sai nhưng quả rụng dần. Nhà ai giữ được quả năm nay có thể trúng giá. Xe đỗ trước trụ sở ủy ban nhân dân xã. Giám đốc Hoàn xuống xe, mở cửa cho chủ tịch Tuyết. Chủ  tịch Tuyết  mời: các anh vào uống nước đã. Giám đốc Hoàn: cám ơn em! Thôi để khi khác!  Giờ cũng đã muộn, bọn anh phải về cơ quan có việc. Hẹn khi khác vậy.

Về đến nhà, cảm xúc đầu tiên của Tuyết rất khó chịu, khi nhìn thấy Trung “chồng chị” mặc cái quần  ka ki màu rêu đá xắn ống thấp ống cao,  áo  trắng nay đã ngả màu cháo lòng  ngồi vắt chéo chân trên chiếc ghế gỗ kiểu  Minh, người vặn vẹo như cái vỏ đỗ, dáng ngồi chẳng tương xứng với cái ghế tí nào. Mỗi lần về nhà Tuyết đều trong trạng thái tình cảm như vậy, thậm chí chút ít khinh miệt nữa. Hình ảnh  của người đàn ông điên lôi  thôi, đến mức như tàn phế đối lập với hình ảnh những người đàn ông phong độ, tự tin giảo hoạt và tài hoa mà Tuyết gặp trong quan hệ công tác , thử hỏi làm sao không chán cơ chứ. Vợ chồng như đôi đũa lệch đó là điều làm Tuyết đau đớn nhất. Trước đây Trung vốn là một  thanh niên đẹp trai, thân hình cao ráo, khuôn mặt trái xoan dễ coi.   Cùng tham gia công tác đoàn với Tuyết, họ nhanh chóng  yêu nhau,  lấy nhau sau đó có với nhau ba mặt con.  Nhớ lại vào buổi chiều, sau hơn tuần  tới thăm bác ruột ở Hải  Phòng trở về nhà, trước mắt Trung là người đàn bà không mảnh vải che thân đang quằn quại trên giường với người đàn ông thấp bé. Trong cao trào,  không chú ý, khi phát hiện ra Trung đứng giữa nhà, họ vội thu quần áo chạy vào buồng. Trung đã không hở với ai chuyện đó vì nghĩ tới danh dự và lòng tự trọng, thầm mong  sự phản bội đó chỉ là một lần và duy nhất. Nhưng từ   khi Tuyết phụ trách tài chính  tiếp đến chủ tịch xã, sự việc không  dừng ở mức độ  vụng trộm mà đôi khi công khai như muốn diễu Trung. Trung ngã bệnh, có đợt phải đi viện tâm thần điều trị. Căn bệnh tâm thần càng ngày càng nặng. Người bảo Trung vờ điên vì thấy Trung ăn nói đâu ra đấy, không quên sự kiện nào, chẳng qua muốn diễu vợ thế thôi. Quả thật, cũng có lúc Trung minh mẫn,  ấy là lúc  cảm nhận được nỗi đau như dao cắt trước những câu nói đầy hàm ý của thiên hạ: bà ấy thủ đoạn, bà ấy ai cũng quan hệ được, mấy đứa con bà ấy chẳng đứa nào giống đứa nào, hình như mỗi đứa một bố, chỉ  trong trạng thái tâm thần phân liệt, là lúc Trung quên đi nỗi đau.  Có điều  dù trong trạng thái tâm lý nào thì khuôn mặt Trung cũng vương vất  nỗi   buồn trong ánh mắt và nụ cười do những đau đớn tinh thần bị gìm nén lâu ngày không được giải tỏa.

Gần hai chục năm, với mọi người, họ vẫn là vợ chồng, nhưng thực sự không còn quan hệ  tình cảm.Tuyết không muốn gần gũi với người đàn ông mắc chứng tâm thần.  Quyền và thủ đoạn đã đưa Tuyết đến với những người đàn ông khác, vừa có địa vị, có tiền lại lịch sự và hào phóng.  Dục vọng  đàn bà, tưởng đã có đối tượng thỏa mãn, song thực tế mỗi ngày một dữ dội gần như bệnh lý. Trong khi đi tìm quyền lực Tuyết có được cả tiền và tình.

Thấy vợ về Trung liếc xéo, không hỏi, không nói, nét mặt vẫn  vậy như đang đau đớn âm thầm, cầm chai rượu ngửa cổ uống một hơi

Chưa kịp thay quần áo thì Phó chủ tịch Bình  đến. Bình có khuôn mặt nhỏ như mặt chuột vừa tinh vừa ranh, vóc người thấp bé. Bình nhìn Tuyết, cái nhìn như hút vào da thịt  người đàn bà, soi mói, cợt nhả  rồi cười hi hi hỏi: đi du lịch vui vẻ chứ? Vui, rất vui đấy! Rất tiếc ông không đi! Ai xử lý công việc cho mà đi. Tình hình nước sôi lửa bỏng thế này bà chẳng lo gì! Sao tôi không lo, nhưng nôn nóng không giải quyết được vấn đề gì. Thế Ông Thắng về chưa?Bình hỏi. Ông Thắng về cùng tôi. Bình cười, nụ cười đầy hàm ý: tôi biết tỏng các người làm gì rồi và bỗng chốc nhớ lại những lần cùng Tuyết ân ái, phát hiện được ở người đàn bà có cặp mắt ti hí như mắt rắn này sự cuồng nhiệt trong quan hệ. Bình cũng biết cô ta còn ….. nhưng mặc kệ, với Bình, đó là những cơ hội không thể bỏ qua, nó  như sợi dây kết nối giữa hai người, tạo sự tin tưởng trong công việc . Bình nói: Chi bộ hai thôn đã có văn bản gửi đảng bộ xã, đồng thời gửi  đảng bộ huyện về đề nghị đình chỉ dự án lò gạch tuy nen. Dân trong xã xôn xao lắm.

Có đứa đâm bị thóc, chọc bị gậy rồi! Ai ký vào đơn thế? Chủ tịch Tuyết hỏi.

 Bí thư chi bộ hai thôn NX và TH.

Bảo Ông Thắng xem xét đơn, tìm cho được cái sai  của ông Thể, Bí thư Chi bộ Chính ,  phê bình trước đảng căn cứ vào những điều đảng viên không được làm và sắc lệnh của thủ tướng chính phủ không cho phép khiếu kiện đông người. Điện cho ông Thắng vào trụ sở ủy ban hội ý gấp.

Phòng làm việc của chủ tịch xã Tuyết ở tầng một, gian phòng ở đầu hồi phía đông  ngoài cửa có rèm che bằng trúc, được bày biện đơn giản, bàn làm việc, chiếc tủ, mấy cái sa lông giả da, đặc biệt hơn là cái giường được kê ở góc trong tiện cho việc nghỉ ngơi. Cũng vì cái giường này mà có người kháo: ai lại bố trí giường trong phòng làm việc! Nhưng rất tiện đấy. Khi chủ tịch Tuyết cùng phó chủ tịch Bình ra đến nơi thì Bí thư Thắng đã có mặt. Dân trong xã có câu: tham  như Diễn, khôn như Thắng. Quả đúng như thế ,từ khi làm công tác xã đến nay, bằng vào sự khôn khéo, cùng với Chủ tịch Tuyết, Phó chủ tịch xã Bình, Bí thư Thắng đã đưa người nắm giữ các vị trí trọng yếu trong đảng và chính quyền xã. Những người không thuộc vây cánh, những người trung thực bị cô lập, dần mất  tiếng nói trong đảng bộ, trong dân.

Bí thư Thắng đứng đợi mọi người ngay ở hành lang , khuôn mặt to bè bự thịt và đôi mắt trí trá, cợt nhả, cái miệng thơn thớt. Bí thư Thắng cười nói: vào phòng tôi hay phòng bà Tuyết đây?

Chủ tịch Tuyết: khiếp gọi người ta là bà!

Bí thư Thắng: bà đây là bà chủ tịch, oách thế còn gì.

Chủ tịch Tuyết: thôi! Vào phòng tôi cho mát. Mọi người vào phòng chủ tịch Tuyết. Chủ tịch Tuyết bật quạt, rồi ngồi xuống ghế, cầm chai nước rót mời Bí thư Thắng và phó chủ tịch Bình.

Chủ tịch Tuyết :Tôi được thông báo chi bộ hai thôn NX và TH có đơn về việc dừng dự án lò gạch tuy nen ở địa phương. Một số các đòan thể cũng có đơn kiến nghị gửi xã về việc này, còn có đơn đề nghị xây dựng hệ thống tiêu nước cho các thôn. Ý kiến ông Thắng thế nào?

Bí thư Thắng: xem xét ai đứng đằng sau vụ việc này?

Phó chủ tịch Bình: Hai bí thư chi bộ đứng tên trong đơn. Đơn của hội cựu chiến binh có rất nhiều người ký.

Chủ tịch Tuyết: ông Thể  và Bí thư Chi bộ Chính đã thôi không tham gia công tác chính quyền nữa thì thôi, đằng này cứ thích chọc ngoáy.

Phó chủ tịch Bình cười: không ăn được thì đạp đổ, thói đời như vậy.

Chủ tịch Tuyết: Cần làm sao để họ không thể vặn vẹo được chúng ta! Điểm lại  xem ta có cái gì nào? Xây dựng lò gạch tuy nen là chủ trương của đảng bộ huyện, tỉnh nhằm bảo vệ môi trường. Dự án này phù hợp với chủ trương chung đó.

Bí thư Thắng: phải tranh thủ sự ủng hộ của cấp trên về dự án này. Huyện  và tỉnh đã nhất trí  với dự án ta đưa lên. Bí thư huyện ủy đã chỉ đạo thực hiện đúng theo tinh thần của dự án. Cho nên điều cần là có càng sớm càng tốt quyết định làm dự án và quyết định thu hồi đất, để kịp thời giao đất cho công ty.

Phó chủ tịch Bình: đây là việc phải làm ngay. Việc này bà Tuyết phải đi, phụ nữ dễ giao  tiếp trong công việc hơn đàn ông. Vả lại bà Tuyết có nhiều mối quan hệ với cán bộ huyện, cán bộ tỉnh nữa.

Còn một việc nữa- chủ tịch Tuyết nói: cần khóa mồm những người hay nói lại. Ông Thắng phải gọi bí thư hai thôn tìm hiểu sự việc, nếu cần phải phê bình trước đảng. Còn phó bí thường trực kiêm tổ chức  đảng nữa. Ông ấy cứng quá. Theo tôi cứ tách từng cá nhân ra để xử lý. Bữa trước tôi đã đưa cho ông Lê Phương một phong bì, nói là quà của công ty. Ông ấy bóc phong bì trước mặt tôi, sau đó trả lại. Có thể lần này ông ấy đầu têu.

Phó chủ tịch Bình: hình như ông Lê  Phương được hậu thuẫn bởi cả hai chi bộ.

Chủ tịch Tuyết: dự án này nếu được thực hiện sẽ có giá hàng trăm tỷ đồng,  nó không những là tiền còn là sinh mệnh chính trị của tôi và các ông nên bằng mọi giá phải thực thi! Các ông biết rồi đó.

Vào  một buổi tối, không lâu sau đó, Chủ tịch Tuyết, bí thư Thắng, phó chủ tịch Bình gặp gỡ giám đốc công ty Thiên cầm tại một nhà hàng sinh thái. Họ chọn một căn phòng lạnh, kín đáo và trang nhã, trên tường có treo bức tranh thuyền và biển được ghép ằng vỏ sò. Chỉ một bức tranh ấy song căn phòng trở nên sinh động, tạo nên không gian lắng dịu bắt mắt khiến thực khách vui vẻ thích thú khi ngồi bàn. Giám đốc Hòan, tối nay ăn mặc bảnh chọe, chiếc áo kẻ sọc xanh, nền trắng, quần ka ki màu sữa, trông vừa trẻ trung vừa đường bệ, nhìn vào cách ăn mặc và phong thái đã có thể nhận biêt đó là khách VIP.

Họ vừa ăn vừa nói chuyện về dự án. Chủ tịch Tuyết trình bày những điểm mới xuất hiện trong đảng bộ và trong nhân dân những ngày gần đây. Đặc biệt tổ chức cựu chiến binh, hội người cao tuổi cũng kiến nghị dừng dự án. Chủ tịch Tuyết bật mí: nhưng tôi đã có trong tay quyết định làm dự án và quyết định thu hồi đất.

Giám đốc Hoàn vừa vui, vừa lo lắng nói: nếu dự án không thành, công ty chịu thiệt hại rất lớn. Chi phí cho lập hồ sơ dự án, thật ra không đáng bao nhiêu vì thực ra công ty mua  hồ sơ sửa đổi vài thông số, cách thức mô tả. Chi phí để có được quyết định làm  dự án và quyết định thu hồi đất mà chủ tịch Tuyết có trong tay chiều nay mới đáng kể- Giám đốc Hòan tiếp- đề nghị xã bàn giao mặt bằng cho công ty ngay ngày mai. Công ty tổ chức động thổ sớm. Khi mọi việc đã rồi, một khi đất trong tay công ty, dân không thể làm gì được.

Bí thư Thắng: việc giao đất cho công ty phải được tiến hành nhanh chóng, càng ít người biết càng  tốt, tránh bùng lên thành dư luận.

Chủ tịch Tuyết: việc ấy sẽ được tiến hành ngay chiều mai. Bảo cậu Ninh thu xếp việc này. Chọn thêm hai đứa tin cẩn ấy. Đề nghị giám đốc Hoàn việc nữa. Thật ra trong xã chỉ có vài người ăn được, nói được, có hiểu biết, có lập trường về việc này, bẻ gãy các mũi nhọn đó thì việc gì đáng lo nữa. Bởi thế, đề nghị tách từng cá nhân để xử lý bằng các cách: một là gợi ý họ mua cổ phần, hai là đưa phong bì, thứ ba có thể bằng biện pháp….

Giám đốc Hoàn: nhất trí với đồng chí chủ tịch. Chúng ta cùng chung con thuyền rồi. Công việc không thể dừng lại được nữa. Được chúng ta được tất cả. Nếu thua, không những thiết hại kinh tế cho công ty, vị trí lãnh đạo của  mọi người cũng không bảo toàn.

*

Hội nghị giao ban đảng ủy được tiên hành vào sáng ….. tháng…..trong căn phòng rộng ở trụ sở ủy ban nhân dân xã. Mọi người lục tục đến ngồi vào quanh dãy bàn quầy theo hình ô van. Bí thư Thắng chạy ra chạy vào nhắc nhở một vài tên người chưa thấy có mặt. Bực mình phải chờ đợi, bí thư Thắng nói: đúng là tác phong nông nghiệp. Nói bảy giờ họp, các vị ấy tám giờ mới đến. Sốt cả ruột. Chủ tịch Tuyết mặc áo sơ mi hoa đỏ ngồi ở hàng ghế đầu, hai má chảy sệ, cặp mắt híp đảo chớp gian như mắt rắn ráo dường như  chú ý vào cuốn sổ để trước mặt, song kỳ thực đang quan sát động thái của mọi người.

Đến dự cuộc họp này còn có ủy viên thường vụ huyện ủy Trần Văn Chẩn, người chỉ đạo và theo dõi hoạt động của xã CT. Ông có khuôn mặt tròn, hồng hào, má chảy, cổ có ngấn vì béo, ít khi biểu lộ cảm xúc trên nét mặt. Là người trực tiếp phụ  trách xã CT, chính ông đã dìu dắt Tuyết  từng bước bắt đầu là bí thư chi đoàn và bây giờ là chủ tịch xã. Ông mặc chiếc áo sơ mi màu nâu, ngồi ở ghế cuối, lạnh lẽo theo dõi hội nghị.

Hôm nay phó bí thư thường trực Lê Phương chủ trì cuộc họp. Không khí cuộc họp có vẻ lặng lẽ, tiềm ẩn sự căng thẳng bùng nổ. Anh nói: hôm nay có đồng chí Trần Văn Chẩn   huyện ủy viên phụ trách xã tới dự. Phó bí thư Lê Phương điểm lại tình hình chung của đảng bộ trong tháng, đề cập tới hiện tượng úng ngập, tới vấn đề rác thải theo báo cáo của các chi bộ, khi đề cập tới dự án tuy nen, cả phòng họp bỗng bùng nên bởi rất nhiều ý kiến.

Bí thư chi bộ  Chính phát biểu: đảng viên và nhân dân trong thôn rất lo  lắng khi biết, hiện đã có quyết định của huyện và tỉnh về dự án lò gạch tuy nen ở xã. Đề nghị đồng chí Thắng cho đảng viên trong đảng bộ biết cụ thể.

Bí thư đảng ủy xã Thắng: việc này đề nghị đồng chí Tuyết trình bày.

Chủ tịch Tuyết đứng dậy, đảo mắt quan sát mọi người rồi thủng thẳng. Vâng! Qua rất nhiều khó khăn, giải quyết các vướng mắc, tới nay đã có kết quả. Đã có quyết định của huyện và tỉnh về  thực hiện dự án lò gạch tuy nen ở xã ta.

Mọi người trong phòng họp im lặng sững sờ, rồi nhiều cánh tay giơ lên xin phát biểu. Bí thư chi bộ Thể phát biểu : chẳng những tôi còn rất nhiều  đảng viên khác cảm thấy như bị đánh úp. Ông  nhấn mạnh quy trình thực hiện nghị quyết của đảng ủy  lần thứ….không đảm bảo dân chủ. Hầu hết các đảng viên không biết về việc này. Ngay cả đồng chí phó bí thư thường trực cũng không được thông báo và tham khảo ý kiến.

Chủ tịch Tuyết nói lấp lửng: dự án này lãnh đạo xã thực hiện theo chủ trương của đại hội đảng bộ xã lần thứ…. Lãnh đạo xã  thực hiện theo sự chỉ đạo của đảng.

Bí thư Thắng: Đảng đề ra chủ trương nghị quyết, vấn đề cụ thể là chính quyền.

Phó bí thư Lê Phương: đúng là đại hội đảng bộ lần thứ …….có nêu chủ trương này, tuy nhiên đại hội đã biểu quyết tạm thời  gác lại. Nội dung dự án cụ thể, chi tiết phải được bàn bạc dân chủ trong đảng và tôn trọng ý kiến của nhân dân. Dự án phải đảm bảo ba lợi ich: lợi ích của cá nhân, lợi ích của tập thể, lợi ích của doanh nghiệp và phải đảm bảo vệ sinh môi trường , ổn định chính trị. Triển khai dự án không tham khảo ý kiến thường vụ, nội dung dự án không được công khai trong đảng, trong dân. Việc làm thiếu dân chủ đó rất dễ tạo bức xúc trong dư luận. Tôi đề nghị lãnh đạo xã làm rõ việc này trước đảng bộ, trước nhân dân trong xã.

Chủ tịch Tuyết nói: về việc này chúng  tôi rút kinh nghiệm.

Bí thư chi bộ Thể đầu bạc trắng như cước, lưng còng gập, hai tay khoanh trước ngực , chăm chú nghe, đứng lên nói tha thiết: thằng Thiên Cầm nó là cái gì mà lãnh đạo xã không đếm xỉa đến ý kiến, quyền lợi của nhân dân và các đảng viên trong xã.

Bí thư chi bộ Chính nói: nếu nói đến tác động về kinh tế và xã hội mà dự án có thể mang lại, tôi được biết dự án có thể tạo ra khoảng ba trăm việc làm thường xuyên, chủ yếu là lao động giản đơn, theo kinh nghiệm của chúng tôi chỉ khoảng 30 người; tuy nhiên nếu trồng dược liệu thì hàng trăm người có việc làm thường xuyên, có thể kéo theo các ngành nghề khác phát triển như chế biến dược liệu, thúc đẩy lưu thông, phát triển kinh tế văn hóa cho xã, lại gìn giữ được môi trường cho nên không chỉ rút kinh nghiệm mà phải dừng dự án.

Bí thư Thắng nói: trong đảng phải có sự nhất trí. Sai sót nào thuộc về tôi, xin chịu trách nhiệm trước đảng và sửa chữa. Mong các đồng chí bí thư quán triệt tinh thần này cho các đảng viên chi bộ mình và giải thích cho nhân dân nắm rõ.

Huyện ủy viên Chẩn: Cuộc họp này, tôi thấy nhiều đồng chí phát biểu rất tâm huyết. Xin lưu ý dù trong bất cứ hoàn ảnh nào vẫn phải giữ sự đoàn kết, nhất trí trong đảng.  Đấy là sức mạnh của Đảng. Về dự án lò gạch tuy nen, có những việc chưa được rõ, khiến đảng viên thắc mắc, đề nghị các đồng chí rà soát lại quy trình xem xét sai ở điểm nào? Ai sai? Rút kinh nghiệm trước đảng bộ.

Kết thúc cuộc họp giao ban, phó bí thư thường trực Lê Phương nói: tóm lại đề nghị lãnh đạo xã, và đồng chí bí thư Thắng xem xét kiến nghị của các đảng viên và nhân dân trong xã về việc dừng dự án; hai nữa về việc xây dựng cống, mương tiêu nước như  đã cam kết trước dân khi bán đất thuộc khu vực trường tiểu học..

Huyện ủy viên Chẩn gọi phó bí thư Lê Phương riêng ra một chỗ thì thầm: cậu nên ủng hộ Tuyết, vận động nhân dân trong xã đồng ý với lãnh đạo xã.

Phó bí thư Lê Phương nói: tôi luôn ủng hộ nghị quyết đại hội đảng bộ. Nhưng làm sao vận động được dân khi một sào được bán với giá 20 triệu đồng trong 50 năm, trong khi nếu để dân trồng cây dược liệu mỗi năm đã có thể thu nhập trên mười năm triệu đồng. Toàn bộ diện tích mười bốn, mười năm ha, xã thu về được khoảng ba tỉ đồng. Như vậy, lợi ích của dân nằm ở đâu.Vấn đề tâm linh, khu di tích lịch sư văn hóa đã được nhà nước xếp hạng giải quyết thế nào?Làm bất cứ việc gì cũng phải chú ý đến quyền lợi lâu dài của dân.

Huyện ủy viên  Chẩn quay ra gặp Chủ tịch Tuyết, nhìn chủ tịch Tuyết với ánh mắt lộ vẻ thông cảm và ái ngại nói: sẽ rất khó triển khai dự án, nếu không được đảng viên và nhân dân ủng hộ. Em nên cân nhắc!

Chủ tịch Tuyết: giờ không thể bàn lui! Đã có quyết định của huyện, của tỉnh về thực hiện dự án, quyết định thu hồi đất. Đất đai thuộc sở hữu nhà nước mà. Công việc phải được tiếp tục thực hiện!

Nghe chủ tịch Tuyết nói, huyện ủy viên Chẩn trầm ngâm giây lát rồi bắt tay tạm biệt mọi người trong lòng không hết lo âu.

*

Chiều qua mãi gần năm giờ, khi mặt trời đã xế bóng, theo lệnh của Tuyết,  Ninh giao đất cho đại diện của công ty Thiên Cầm. Họ tiến hành đo đạc, dùng cọc tre  dài cắm mốc. Ninh gọi cho chủ tịch Tuyết khi xong việc: chị Tuyết! Chúng em đã bàn giao cho công ty mười năm ha đất như trong quy hoạch dự án. Chủ tịch Tuyết hỏi: có vấn đề gì nảy sinh không? Ninh: không chị a! Chẳng ai chú ý đến. Chúng em không bị ai quấy nhiễu cả. Nghe Ninh báo cáo chủ tịch Tuyết  thở phào nghĩ: Công việc tưởng ách tắc vậy mà đầu xuôi, đuôi lọt. Vài ngày nữa công ty Thiên Cầm sẽ đưa máy ủi về chính thức làm lễ động thổ. Chưa kịp gọi cho giám đốc Hoàn thì chuông điện thoại  reo. Tiếng  Giám đốc Hoàn: anh rất vui! cám ơn em! Công việc của bọn anh có hanh thông chủ yếu nhờ vào tài thao lược của em đấy. Hẹn gặp em lần sau nhé. Anh đùa- hãy luôn nhớ tới anh đấy. Chủ tịch Tuyết: nhớ anh người ta được cái gì? Anh chỉ được cái hay đùa rồi chị thở dài nhẹ nhõm như trút được nỗi lo canh cánh trong lòng bao lâu nay.

          Chiều nay đã hơn hai giờ, Chủ tịch Tuyết nấn ná chưa muốn ra trụ sở. Công việc ở xã chủ yếu là giải quyết sự vụ, đôi khi có vắng mặt cả tuần, mọi việc vẫn đâu vào đấy. Đang bực mình vì vụ ông Trung , đã nói  cứ yên tâm ở bệnh  viện mà điều trị thế mà lừa  bác sĩ trốn về nhà, nay lại uống rượu, thì có điện thoại gọi: Đầu kia là một giọng nữ còn trẻ: chị Tuyết à. Chị ra ngay trụ sở ủy ban đi! Bà  con mấy thôn ra đứng chờ ở ngoài sân . Chủ tịch Tuyết: cứ nói là chủ tịch đi vắng! Bảo ông Thắng hay ông Bình giải thích cho bà con hiểu. Cứ nói là việc khiếu kiện đông người không được phép. Các cậu khéo léo mời bà con về.

-         Bọn em không làm nổi đâu. Dân muốn gặp chủ tịch, bí thư đảng ủy xã.

-         Sao lại có thể thế được. Mời bà con về. Muốn gặp cũng phải có tổ chức chứ. phải có đăng ký chứ! Có phải muốn gặp lãnh đạo lúc nào cũng được đâu. Như thế là dân chủ quá trớn. Người ta còn trăm  công ngàn việc, không thể cứ thói  quen tùy tiện thế.

-         Chiều nay có lịch tiếp dân mà. Chị không ra, dân họ không về đâu!

-         Có lịch tiếp dân thật ư? Em nói với ông Bình  mời bà con vào hội trường xã, chờ tôi. Hiện lãnh đạo những ai có mặt tại đó?

-         Đông lắm, có anh Thắng, anh Bình, anh Khai… các cán bộ chuyên trách cũng có mặt.

-         Mời tất cả họ vào hội trường.

Chủ tịch Tuyết phóng xe ra trụ sở ủy ban xã, cho xe vào lán, mặt biến sắc vì thấy   dân của cả ba thôn đứng đông trong sân, trong hành lang, nhưng rồi lấy lại được bình tĩnh, rẽ mọi người  tới phòng làm việc của mình.

Một người dân nói: bà chủ tịch ra đây rồi.

Sao lại có thể bán đất của dân dễ dàng thế?

Trông mặt thế mà khiếp!

Chủ tịch Tuyết mở cửa vào phòng, bực bội ngồi xuống chiếc sa lon giả da, cau mặt, nhíu lông mày nghĩ cách sử xự sao cho ổn thỏa, xoa dịu được phẫn nộ của bà con và nhất là làm cho bà con hiểu, việc làm của Chủ tịch xã là thực hiện nghị quyết của đảng ủy. Chủ tịch Tuyết thoảng lo lắng: biết thế này thà nghe ông Chẩn cho xong. Bao năm ông Chẩn phụ trách xã này, không ít lần  góp ý cho Tuyết giải quyết các vấn đề tế nhị trong xã thành công. Có được điều đó cũng phần nhờ tài ngoại giao của Tuyết, làm cho lão ấy chỉ thích về xã này, được ngắm em Tuyết, người đàn bà tưởng như khô khan đanh thép, nhưng kỳ thực rất dễ dàng. Vụ này nếu giải quyết không khéo, mình sẽ hạ cánh không an toàn. Mấy nhiệm kỳ làm tài chính, tiếp hai nhiệm kỳ chủ tịch xã, cũng gần đến ngày cái ghế này phải nhường lại cho người khác ngồi, cũng không luyến tiếc nữa, ngồi quá lâu sinh họa. Con cái nhờ sự thu xếp của mẹ cũng đã cơ bản học xong, có công ăn việc làm, mỗi đứa một dinh cơ ở Hà Nội. Mình cũng đã có vài suất đất ở Hải phòng dự trữ tuổi già, được như vậy trong khi chồng tâm thần, thế là khéo thu xếp lắm. Kế sách tốt nhất là: chủ tịch xã làm theo chỉ đạo của đảng ủy. Ừ! Cứ như vậy đi. Còn nội dung dự án, có nói  dân cũng chẳng hiểu, vả lại chưa thấy ai đòi phải trình bày . Đang suy nghĩ thì Khai vào:  chào Chị Tuyết. Bà con đến đông lắm đang chờ ngoài kia. Giờ thế nào hả chị?

Chủ tịch Tuyết: còn thế nào nữa. Ông cứ mời bà con lên hội trường. Mời ông Thắng bí thư, ông Phương phó bí thư, ông Bình phó chủ tịch, ông Ninh, ông Huế, trưởng các đoàn thế, ban ngành lên trả lời bà con. Tôi lên ngay- Chủ tịch Tuyết nói rồi cầm chiếc túi, khuôn mặt lại trở lên nghiêm nghị quan cách thủng thẳng lên hội trường. Bước vào hội trường, chủ tịch Tuyết đảo mắt nhìn quanh, có đến vài chục người dân của cả ba thôn ngồi dưới, đi xuống hàng ghế nơi các cán bộ xã đang ngồi, chủ tịch Tuyết hội ý chớp nhoáng với bí thư Thắng rồi lệnh: trước hết giao ông Khai trưởng công an xã điều hành  đồng thời giữ trật tự trong hội trường. Ông Thắng bí thư đảng bộ chịu trách nhiệm trả lời những thắc mắc của bà con. Cần thiết tôi sẽ trả lời về một số vụ việc. Các đồng chí khác, lắng nghe và cho ý kiến làm sao để bà con hiểu và ra về. Nói xong, chủ tịch Tuyết bực dọc kéo ghế, ngồi, khuôn mắt lộ vẻ dữ dằn như thường thấy trong các cuộc họp.

Một người dân: chúng tôi được biết xã đã giao đất cho công ty Thiên cầm. Vào ngày mười sáu tới đây, công ty Thiên Cầm sẽ làm lễ động thổ. Xin ông  bí thư Thắng, bà chủ tịch Tuyết cho chúng tôi biết sự việc cụ thể.

Một người dân khác: tại sao lại bán với giá hai mươi triệu một sào trong năm mươi năm, trong khi một sào nếu để dân trồng cây dược liệu, trồng lạc mỗi năm đã có thể thu hoạch từ mười năm đến mười sáu triệu đồng.

Một người dân khác: mười ba mười bốn ha với giá đó trừ các khoản tiền về huyện, về tỉnh, xã được khoảng ba tỉ đồng. Với giá đó chưa mua nổi mảnh đất mặt đường.

Dân được gì khi xã bán đất? Nếu tổ chức đấu thầu, chúng tôi sẵn sàng mua mỗi sào với giá hơn trăm triệu, chỉ để trồng dược liệu.

Một người dân khác:  khoảng hai năm gần đây, xã đã bán gần trăm suất đất, số tiền ấy  xã đã dùng vào việc gì, còn lại bao nhiêu, xin bà chủ tịch cho dân biết? Làm đường dân tự nguyện đóng góp, xây trường ngoài tiền hỗ trợ của nhà nước, dân cũng tự nguyện đóng góp..Như vậy hoa lợi thu được hàng năm từ các nguồn như bến bãi, hồ đầm và đất công điền được sử dụng vào việc gì xin cho dân chúng biết.

Trưởng công xã Khai thấy diễn biến có thể mở rộng vội đứng lên nói: đề nghị các ông các bà trật tự, người nói phải có người nghe. Từng người nói một thôi. Mời đồng chí Thắng trả lời:

Bí thư đảng ủy Thắng, có vẻ hơi lúng túng, đứng dạy bước lên bàn chủ tịch nói: chúng tôi làm việc này theo nghị quyết của đảng  ủy khóa…….

Chủ tịch Tuyết: chính quyền xã thực hiện nghị quyết của đảng ủy. Đây là công việc mà tập thể giao phó cho chúng tôi.

Người dân: là bí thư đảng ủy kiêm chủ tịch hội đồng nhân dân, đồng chí Thắng chịu trách nhiệm về các hoạt động của xã. Việc bán đất tại sao dân chúng tôi không được biết ?

Bí  thư đảng ủy Thắng: Trong nghị quyết đại hội đảng bộ xã lần thứ… ghi rõ: đại hội nhất trí với chủ trương thực hiện dự án lò gạch tuy nen ở địa phương. Hơn nữa đây cũng là thực hiện chủ trương chung của đảng bộ huyện , tỉnh thay thế lò gạch cũ bằng lò tuy nen để bảo vệ môi trường.

Chủ tịch Tuyết: hiện nay đã có quyết định thực hiện dự án và thu hồi đất. Xã đã giao đất cho công ty Thiên cầm.

Mọi người trong phòng đồng loạt ồ lên, bức xúc.

Một người dân: việc thực hiện chủ trương của đại hội  đảng bộ  là đúng nhưng trong quá trình đó dân không được tham khảo ý kiến, thậm chí cũng không được bàn bạc trong đảng bộ. Quy trình thực hiện không dân chủ. Dân bầu các đồng chí, các đồng chí đại diện cho quyền lợi của dân. Nay các đồng chí tự ý bán đất với giá rẻ. Như vậy có khác nào phản bội lại quyền lợi của dân.

Một người dân khác: nếu nhà nước thu hồi đất để làm trường học, bệnh viện…vv. dân chúng tôi nhất trí. Nhưng thu hồi để bán cho công ty tư nhân với giá bèo như vậy, thử hỏi có khuất tất gì chăng? Chủ trương của nhà nước về xây dựng lò gạch tuy nen là đúng, nhưng cần vận dụng sáng tạo trong hoàn cảnh  cụ thể. Xã ta diện tích đất canh tác chưa đến một sào trên đầu người. Dân sống vì  đất. Nay bán đất con cháu chúng tôi sống bằng gì? Vả lại khu đất đó gần các công trình văn hóa có giá trị lịch sử mang tính tâm linh; trồng cây công nghiệp trên khu đất đó rõ ràng lợi ích hơn nhiều lại tránh được ô nhiễm môi trường!

Một người dân khác: dự án này do xã vẽ ra, huyện, tỉnh nào biết đến dự án khi các đồng chí không trình lên! Chúng tôi tha thiết đề nghị các ông Thắng, bà Tuyết dừng ngay dự án này!

Một người dân khác: tôi đề nghị phải có biên bản cuộc họp ghi rõ ý kiến bà con nhân dân trong xã đề nghị dừng dự án. Chủ tịch xã hứa với bà con dừng dự án .

Ngồi bên dưới ngay cạnh bục nói chuyện, lòng chủ tịch Tuyết nóng như lửa đốt. Mấy chục năm làm cán bộ xã, chưa bao giờ chủ tịch Tuyết thấy những người dân  vốn hiền lành  chất phác nay biểu lộ bức xúc như vậy. Điều này chủ tịch Tuấn không ngờ tới.Tưởng cũng như trước kia, có việc gây bàn tán trong đảng bộ, trong dân, nhưng mọi việc đâu vào đấy. Trong  bận rộn mưu sinh, mọi người không quan tâm lắm đến  việc xã. Nay không thế!  Rõ ràng sự việc đã đi quá xa, nếu không khôn khéo xử lý, sẽ kéo theo việc khác, đổ bể tất cả, rút dây động rừng thì nguy. Chủ tịch Tuyết đứng dạy bước lên bục, đảo mắt nhìn mọi người, nói vẫn bằng giọng cứng cáp: chúng tôi thực hiện nghị quyêt đại hội.  Việc này do tập thể quyết định. Đến lúc này chúng tôi không có quyền dừng dự án- nói xong bước xuống phía dưới, nói nhỏ với bí thư Thắng: ông giải quyết việc này hộ  tôi rồi cầm chiếc túi đi nhanh ra ngoài.

*

Bí thư huyện ủy Hùng mặc áo trắng cộc tay, quần bằng vải xẹc màu tím than, xivin trông có vẻ đường bệ, cầm cuốn sổ nhỏ trong tay, ông mở cửa phòng làm việc, vào ngồi ở đầu bàn phía trong. Đó là một căn phòng nhỏ rộng chừng ba mươi mét vuông, giữa phòng kê chiếc bàn hình bầu dục, và các dãy ghế, mặt được phủ lớp nỉ màu xanh nõn chuối. Ông rất thích làm việc trong căn phòng này mỗi khi hội ý hoặc trao đổi công việc với các cộng sự. Bên ngoài, trời nắng, đợt này nắng bắt đầu dịu, không gay gắt oi bức như hồi đầu hè. Trong phòng vẫn cảm thấy mát vì được che bởi tán lá sum xuê của cây sấu, mặt khác tòa nhà này nền được xây cao, phía trước là mặt đường nên rất thoáng. Mấy ngày nay tin tức từ xã CT đưa về khiến bí thư Hùng âu lo. Việc dân trong xã có mặt khá đông trong buổi tiếp dân, ý kiến của họ về dự án lò gạch tuy nen mà xã cùng công ty Thiên cầm đã trình buộc ông phải có suy nghĩ xem xét lại tính khách quan và tiến trình thực hiện dự án. Thực ra ông cũng đã nói chuyện với bí thư đảng ủy xã Nguyễn Văn Thắng hỏi về tình hình chung của xã liên quan tới dự án. Hôm nay ông có buổi làm việc riêng với huyện ủy viên Chẩn người đặc trách phụ trách xã CT và phó bí thư kiêm chủ tịch huyện Lê Minh. Chủ tịch huyện Lê Minh người tầm thước, khuôn mặt vuông trán cao, lông mày rậm, tuổi ngoài năm mươi trông vẫn rất nhanh nhẹ phong độ, bước vào phòng, bắt tay bí thư huyện ủy Hùng, nói: chào anh! Cậu Chẩn vẫn chưa đến? Bí thư Hùng nói: anh ngồi xuống đi. Chẩn đến ngay giờ đấy. Lát sau huyện ủy viên Chẩn vào, bắt tay mọi người rồi ngồi vào ghế, giở cuốn sổ ghi tóm tắt những nội dung  cụ thể cần báo cáo với bí thư huyện ủy và chủ tịch huyện về tình hình xã CT. Mọi tình  tiết trong báo cáo được mô tả  cách trung thực.

Chủ tịch huyện Lê Minh: liệu đấy có phải là biểu hiện đấu đá nội bộ và dân chủ quá trớn của một số các phần tử ?

Bí thư huyện ủy Hùng trầm ngâm suy nghĩ rồi nói: nghe đồng chí Chẩn báo cáo, tôi thấy một số điểm trong dự án với thực tế không được khớp.

Chủ tịch huyện Lê Minh: cần rà soát lại tất cả các khâu anh ạ. Nếu sai phải sửa đê đảm bảo quyền lợi của dân.

Bí thư huyện ủy Hùng: Phải! Làm bất cứ việc gì cũng phải đảm bảo quyền lợi của dân.  Sự việc cần được làm sáng tỏ thêm mới có thể có kết luận. Tuy nhiên, nếu tình hình quả đúng như vậy thì đó là biểu thị dân chủ trong đảng, dám nói, dám đấu tranh với sai trái, tạo đoàn kết nhất trí trong đảng trong dân.

Chủ tịch huyện  Lê Minh: cần có buổi làm việc với lãnh đạo đảng và chính quyền xã, nghe họ trực tiếp báo cáo tòan bộ nội dung dự án và những công việc liên quan.

Bí  thư huyện ủy Hùng:  tôi cũng nghĩ như vậy. Đất đai hiện là vấn đề nhạy cảm. Việc này cần giải quyết khẩn trương, hợp tình, hợp lý, tránh gây bức xúc trong dân, trong đảng bộ xã. Đề nghị các cơ quan chuyên môn tham gia điều tra, tổng hợp tình hình, lập hồ sơ báo cáo tỉnh để có quyết định nhanh chóng kịp thời.

*

Đoạn kết

Không lâu sau buổi làm việc với lãnh đạo đảng lãnh đạo xã CT, sau khi có kết luận của chuyên môn, Ủy ban nhân dân tỉnh đã có công văn chính thức đình chỉ dự án lò gạch tuy nen ở xã CT vì quy trình thực hiện dự án không đảm bảo dân chủ trong đảng, trong dân, có dấu hiệu sai phạm về đất đai, thủ tục hồ sơ. ..vv. Công văn được phó bí thư đảng ủy xã Lê Phương đọc trước hội nghị giao ban, phổ biến xuống chi bộ các thôn, đọc trên truyền thanh của xã. Ngay sau đó xã tổ chức đấu thầu khu đất đó làm dịch vụ. Nay dân đã đổ đất san ruộng, trồng dược liệu, màu xanh của cây non đã phủ kin cánh đồng trong sự hoan hỉ của mọi người.

                                                          Ngày  tháng  năm 20

Đọc tiếp...