NƯỚC MẮT CHẢY XUÔI

NƯỚC MẮT CHẢY XUÔI

Truyện ngắn của Hồ Ngọc Vinh

Bà Lợi mái tóc bạc trắng, khuôn mặt dăn deo, hai má hóp gày guộc. Gương mặt bà lộ vẻ buồn bã thiểu não. Đôi mắt bà dường như không còn tinh lực nữa, cụp xuống như mắt chó ốm. Bà mặc chiếc áo béo màu nâu đã cũ, mép vải  sờn rách, cái quần láng đen, mặt vải xù lông sần bợt. Bà ngồi trên chiếc phản gỗ, nhỏ thó xiêu xọ như không còn sức sống. Khi niềm vui sống đã mất, bà như chiếc đĩa dầu đã gần cạn.

Chị Lệ con gái cả của bà lúi húi dọn gian phòng. Chị cầm cái chổi chít, quét đi, quét lại lớp bụi trên tường, dưới nền nhà. Khuôn mặt chị lộ vẻ khó chịu. Chị làu bàu: Rác đâu mà nhiều thế! Bụi đâu mà khiếp thế! Thi thoảng chị ngoái nhìn người mà chị gọi là mẹ, cảm xúc lẫn lộn. Xen với nỗi thương xót thi thoảng là sự bực dọc. Mấy tháng nay rồi bà ở với gia đình chị. Vợ chồng anh chị từ  đó cãi nhau luôn. Nhà chẳng mấy khi có được sự vui vẻ. Ai nấy mặt mày ủ dột, trán nhăn, mày chau. Chị lẩm bẩm: Vợ chồng thằng Hải, vợ chồng con Qúi ở HD mang tiếng giàu có vậy mà vẫn đổ thừa trách nhiệm cho chị. Chúng quá tệ!Phận làm con, dẫu cha mẹ có thế nào cũng phải giữ đạo lý. Ăn  ở với cha mẹ giờ thế nào, sau này con cái sẽ trả đúng như thế.

Cũng bởi thế chồng chị có ý không hài lòng. Anh nói: Vợ chồng mấy đứa em thật tệ, chúng hắt mẹ đi cứ như vứt cái áo, cái tã rách. Mẹ mà còn tiền, chúng chả tranh lấy cái suất nuôi mẹ.

Gọi là căn phòng cho sang thôi, chứ thực ra đó chỉ là cái chái của một gian nhà gần ngã ba, chủ nhà vẫn dùng nó để đựng củi và để cái xe bò. Nay, chị Lệ  thuê lại.

Bà Lợi ngồi buồn thiu, chẳng thiết nhìn đứa con gái đang bận rộn với việc dọn dẹp  phòng, vừa dọn vừa lầu bầu khó chịu. Nói thật! Bà không thích sống nữa. Sống mà con cháu đầy đàn, hiếu thảo với cha mẹ ông bà thì ai chẳng thích sống. Bà chỉ ước ao có thế. Nhưng cái số của bà không được như vậy. Bà vốn có nhà cửa, ruộng vườn thế mà giờ trở thành người vô gia cư. Quạ chết còn quay đầu về núi. Nay bà gần tám mươi tuổi rồi. Thọ lắm rồi! Chết cũng không có gì đáng sợ nữa. Thọ lắm thêm khổ. Đa thọ, đa nhục. Nhân gian nói thế đúng với hoàn cảnh của bà.

Bà Lợi có bốn đứa con. Con trai đầu của bà tên Phương là Luật sư, không may bị bệnh hiểm nghèo mất sớm. Vợ anh Phương tái giá, tuy vậy thoảng vẫn về thăm bà. Chị Phương vẫn coi mình là dâu con trong nhà, phần tình cảm, phần ý thức được trách nhiệm đối với mẹ; Hơn nữa chị muốn con trai của chị với anh Phương có gốc có  rễ . Hai cô con gái. Đứa đầu tên là Lệ. Đường tình duyên của chị Lệ không được tốt cho lắm. Chồng chị mất sớm. Chị tái hôn với một người đàn ông có hai con. Vợ chồng chị Lệ có với nhau một đứa con trai. Cảnh con anh, con em, con chúng ta nên gia đình không được thuận hòa cho lắm. Chị Lệ có cái miệng dẩu ra như miệng chuột. Khuôn mặt linh lợi giảo hoạt. Chị khéo nói lắm. Đến nỗi bà Lợi tin chị bán cả nhà, vườn, được đôi tỉ đồng đưa cho Lệ. Chị Lệ dung tiền ấy mua được căn nhà mặt phố ở Hà Nội, dùng buôn bán.

Vợ anh Hải nói với mẹ chồng: chị. ấy là con, chúng con cũng là con, có phận có phần. Nay mẹ bán nhà cửa , đưa hết tiền cho anh chị. Anh chị ấy dùng tiền của mẹ mua nhà, mua đất ở Hà Nội, mua cả xe. Như thế liệu có hoàn cảnh không? Mẹ xử thế liệu có phải chăng?

Bà Lợi nói: vợ chồng nó khó khăn. Nó chồng nọ con kia. Của tôi , tôi cho chúng. Hà tất anh chị phải nói. Anh chị có nghèo đâu. Nhà cao, cửa rộng tham lam gì nữa?

 Con gái thứ hai của bà tên Quí sống ở Hải Dương, gia cảnh cũng khấm khá nhờ vào việc bán vé số và buôn bán đồ cũ. Thấy mẹ còn vài chục mét vuông đất, cái quán giá được vài chục  triệu, cũng tìm cách giành phần của mình. Chị Quý nghĩ: chị Lệ có trăm thì mình cũng phải có một. Không lấy cũng dại. Chị Quí nói ngon, nói ngọt: mẹ già rồi!  Bán hàng làm gì? Ngày ba cọc ba đồng. Người ta chịu hết. Buôn bán toàn bằng tiền âm phủ. Mẹ già phải theo con. Mỗi  đứa chúng con mỗi tháng biếu mẹ vài trăm, đón bà lên ở vài tháng để phụng dưỡng. Thế có sướng hơn không! Chị Quí dọa: Mẹ ở nhà một mình, trái nắng trở trời, ốm đau ai biết. Thôi mẹ bán nốt đi. Vậy là không cần mẹ đồng ý, chị Quí gọi người bán ngay chỗ đất còn lại, cầm tiền mang theo.Vợ chồng Hải  chẳng được gì bởi thế trong lòng không phục.

Lúc bán nhà đất, đã có người khuyên bà: bà không nên bán tất cả nhà cửa vườn tược. Phải để cái chỗ mà lui về. Nhưng bà không nghe. Bà Lợi nói: chết hai tay buông xuôi, có mang theo được cái gì đâu. Vợ chồng con Lệ ở ngay cạnh tôi, đau ốm có nó, việc gì cũng đến lượt nó. Con nó khó khăn. Để cái nhà đất ấy mà làm gì. Vả lại vợ chồng con Quí, vợ chồng thằng Hải nhà cao cửa rộng rồi. Tôi không thương con Lệ thì thương ại ? Vậy là bà bán. Bán xong tự dưng mới thấy dại. Bà trắng tay không có chỗ lui về từ đó.

*

Chị em con bà Lợi đã họp bàn về việc nuôi mẹ. Chị Lệ nói: Cậu Phương mất rồi.Giờ mấy chị em mình chỉ có cậu Hải là con trai. Chị em tôi ( ý nói cả cô Quí) phận đàn bà, nữ nhi ngoại tộc, lấy chồng ăn lộc nhà chồng, lo việc nhà chồng. Dâu lo việc nhà chồng. Rể lo việc nhà vợ. Các cụ đã có câu nói đó. Cậu mợ Hải là người có trách nhiệm trông nom bà.

Anh Hải chăm chú nghe chị Lệ nói, trong bụng không phục nghĩ: xui mẹ bán nhà, bán đất, cầm hết tiền, chẳng nói sẻ chia cùng ai. Nay cái miệng cứ xơi xơi rao giảng. Lâu nay mẹ bù chi , bù chít cho con gái. Mình mang tiếng là con trai mà chẳng được hưởng chút gì. Nhớ tới lúc khó khăn, sống trong gian phòng chật hẹp ở ngoại ô  thành phố HD, làm đủ mọi việc từ chữa xe, đóng gạch cay để có thêm thu nhập, lo cho lũ con thơ dại, anh lại thấy tủi thân. Cái khó của anh chị Lệ chắc gì đã hơn những ngày tháng lao đao vất vả kiếm sống ở quê người như mình. Nhưng nói ra cậu Hải ngại mang tiếng là kẻ xấu bụng, tâm địa nhỏ nhen, bất hiếu với cha mẹ. Nhưng mà không thể không ức. Lòng người chứ có phải thánh đâu.

Vợ cậu Hải đốp chát: Này nhé! Xưa nay mẹ thương ai nào? Ai là người được hưởng gia tài vài tỉ đồng của mẹ nào? Mẹ một mực che chắn thu vén cho ai nào? Cả nhà ai cũng biết cả!. Đừng để tôi phải nói . Giờ mẹ già, đau ốm lại định đổ ..vào nhà tôi. Đâu có thế được!

Thật ra bà Lợi muốn ở với vợ chồng anh Hải. Dẫu sao anh Hải vẫn là con trai bà. Bà nghĩ: thôi thì vợ nó đanh đá, đáo để. Nhưng ở với con trai tự do hơn. Con trai chủ động được hoàn cảnh, nói được vợ. Ở với con trai, con dâu khác nào ở nhà mình.

Cô Quí chẳng thích gì chị dâu, cũng chẳng nể chị Lệ người theo cô quá khéo, xảo, ích kỷ và tham lam, nhưng cũng chẳng muốn rước nợ vào thân. Vốn bán nước, bán vé số, giao lưu với đủ hạng  người nên cô có kinh nghiệm. Cô thủng thẳng: chị Hải nói thế là không được nhé. Con dâu mà vô trách nhiệm! Dù mẹ không cho đồng nào, nhưng công sinh, công dưỡng ,,vẫn phải phụng dưỡng mẹ. Xưa nay các cụ về già đều ở với con trai con dâu. Có ai chọn ở với con gái con rể? Còn chị Lệ. Chị hơi quá rồi đấy. Ngày trước mẹ còn nhà còn vườn, nay thì thọt, mai thì thọt để mẹ bán đi rồi cầm lấy tiền. Chị Quí dài giọng châm biếm: Chỉ có mỗi nhà chị là nghèo là khó thôi! Còn chúng tôi…..

Chị em nhà Lệ tranh luận với nhau một lúc rồi quyết định. Mỗi người đón mẹ về trông nom vài tháng. Cứ luân phiên như thế Bắt đầu từ vợ chồng anh Hải.

*

Bà Lợi ở với vợ chồng anh Hải chẳng được bao lâu, nhất mực đòi về quê. Bà Lợi nói: Ở với vợ chồng anh chị tôi cũng muốn, nhưng tôi không quen nếp sống thành phố. Chẳng phải vì tôi hay không mà anh chị cứ cãi nhau luôn. Anh chị mắng các cháu làm tôi khổ lây. Chị ấy trì chiết anh làm tôi đau lòng. Bà định nói tiếp nhưng rồi lại thôi. Trong thâm tâm nghĩ: Nghe vợ chồng chúng tranh luận,  tình cảm của chúng sứt mẻ bà chẳng  vui gì. Thôi thì còn nấu được nồi cơm, nồi cháo. Nhà nước hỗ trợ người cao tuổi mỗi tháng dăm trăm đủ đong mỗi tháng hơn chục cân gạo. Mỗi bữa bà ăn lưng cơm, tí rau cũng chẳng tốn kém gì. Tuổi này rồi, bà nên về quê, mặc cho thân bèo trôi dạt.  Bà nghĩ thế, lòng buồn man mác. Ước mơ của bà tuổi già được sống với con ,với cháu, trong sự trân trọng chăm sóc của con cháu thế là không thành hiện thực.

Anh Hải chau mày, để mẹ về quê thì rảnh, nhưng lo mang tiếng với hàng xóm nên rất đắn đo. Anh Hải nói: Mẹ về quê ở với ai? Làm gì còn nhà cửa nữa mà về?

Bà Lợi:Anh chị cứ để tôi về. Ở quê còn có họ hàng, làng xóm láng giềng. Tôi tá túc ở đâu chẳng được. Vậy là không đợi vợ chồng anh Hải đồng ý, ngay hôm sau bà thu vén quần áo đi xe Buýt về quê.

Nghe tin bà Lợi về quê, chị Lệ lớn tiếng trách mắng cậu mợ Hải: con đâu có con bất hiếu thế. Chúng nó đuổi mẹ về quê. Chị em đã thỏa thuận với nhau  mà nay còn xử sự thế. Trách nào! Từ nay chúng đừng nhìn mặt chị nữa. Chị Lệ về quê đón bà Lợi lên chăm nom. Song chỉ được vài ngày.  Bà Lợi cũng không chịu nổi cảnh vợ chồng nhà Lệ  khấu bó nhau vì mẹ già . Những đứa cháu chẳng yêu thích gì bà ngoại. Cả nhà Lệ, từ sáng đến tối vắng nhà, vợ chồng Lệ đi làm, lũ con đi học. Một mình bà Lợi ở nhà với căn nhà cảm giác thật cô quạnh.

Miệng hơi dẩu ra, giọng dài hơn thường lệ, chị Lệ tâm sự với chị Hòa vốn là hàng xóm:  đúng là người già, lắm bệnh nhiều tật! Không thể chiều được các cụ. Nay mai cho bà về quê. Bà ở một mình tha hồ tự do. Chị Liên nói: cậu không sợ dư luận xã hội chê bai ư?

 Chị Lệ: miệng lưỡi thế gian. Ai cấm được. Tôi chả lo. Đứa nào nói tôi vả cho vỡ mồm. Vậy là chị Lệ về quê ,tìm một gian phòng nhỏ thuê cho bà Lợi. Chị Lệ điện cho các em: bà thích về quê. Tôi  đã tìm thuê cho bà gian phòng. Mai tôi đưa bà về. Tiền thuê nhà mỗi đứa đều phải đóng góp. Nếu không lấy tiền hỗ trợ của nhà nước cho người cao tuổi để trả cũng hòm hòm đủ.

Ngay sáng sau đó, chị Lệ đưa mẹ về quê. Chiếc xe khách cũ, ọp ẹp nảy lên khi qua các đoạn đường đầy ổ gà ổ trâu. Có lúc nó rung lên bần bật. Bà Lợi ngồi người lúc lắc bên này, lúc lắc bên kia. Đôi mắt bà ngắm nghiền vẻ mệt mỏi. Bà nghĩ: Từ nay bà  dứt khoát không theo ở với bất cứ đứa con nào. Bà về quê sống nốt những tháng năm cuối của đời người. Bà nghĩ: một mẹ nuôi được cả đàn con. Nhưng cả đàn con đâu nuôi nổi mẹ. Dân gian có câu đó cấm có sai. Nhìn sang gia cảnh nhà khác, trong hoàn cảnh nghèo khó ,nhưng vẫn tam đại, tứ đại đồng đường. Các cụ vẫn vui vẻ hạnh phúc bên con cháu. Thôi thì bát đũa cũng có khi xô, nhưng sau lúc đó, họ vẫn có cảm giác được trân trọng, chăm sóc của con của cháu. Tuổi già như vậy thật sung sướng biết bao.

Khi đã dọn dẹp xong, chị Lệ đứng ngay ngoài cửa nói chuyện bô bô với mấy người hàng xóm: các cụ tuổi già trở chứng, trở nết. Không thể  chiều được các cụ. Các cụ làm cho con, cho cháu ghét. Có thế các cụ mới đi được.

Từ đó bà Lợi sống một mình trong gian phòng hẹp. Bà bần thần nhớ lại những tháng ngày tươi đẹp. Tuổi thiếu nữ cô Lợi như một bông hoa khiến nhiều người say đắm. Bà nhớ tới ông Lợi chồng bà vốn là nhân viên của sở lương thực, thực phẩm. Ông ấy đi công tác vài tuần mới về nhà một lần, tặng cho “CHỊ” những  đứa con. Bao năm “chị” Lợi bên gềnh, cuối bãi, nhặt nhạnh từng hạt thóc rơi, từng con ốc đá về nuôi con. Những lúc chúng bị gió, bị máy, lòng mẹ lo cuống lên, cả đêm chong chong vì đàn con thơ.  Dẫu có gian khổ nhưng lúc nào “chị” cũng cảm thấy vui vẻ  khi nhìn thấy lũ con ríu rít. Đó là những năm tháng hạnh phúc nhất của đời bà.

Mấy người bạn già trong xóm thi thoảng sang chơi, câu chuyện làng quê cho đỡ buồn. Bà Phán nói: chẳng ai như bà. Có nhà có cửa, có ruộng, có vườn, bán đi tất cả lấy tiền cho các con. Cứ như tôi giữ lấy một ít, giắt lưng, tha hồ mà chi tiêu. Thật đúng là mình làm cho mình khổ.

Bà Lợi chỉ cười, đôi mắt và khuôn mặt đăm chiêu buồn. Bà nói: Mình chết mang theo được  gì đâu. Tất cả  của con của cháu thôi. Giữ làm gì. Chúng nó đang khó.

*

Dịp này bà Lợi trông ốm lắm, đi đâu bước từng bước như lê đi trên con đường làng. Bà ít ra ngoài, thảng lắm mới cất từng bước  tới chợ làng gần đó mua vài thứ lặt vặt. Bà ngồi thu lu trên chiếc phản gỗ, mùa thu hay mùa đông đều khoác trên người chiếc áo khoác nâu, lúc nào cũng cảm thấy lạnh.

Có lúc bà nằm trên chiếc phản gỗ làm bằng gỗ nhãn, co quắp. Mái tóc bạc xõa ra trên gương mặt héo. Khi bóng chiều đổ xuống,  tiếng những con chim kêu thất thanh tìm đàn, bà lụi hụi xúc lưng cơm nguội, uể oải nhai nuốt từng miếng một cách khó nhọc, rồi đăm chiêu nhìn ngọn đèn mờ, đếm từng canh gà, mong đêm chóng qua.

                                                                                    Hưng Yên tháng 12 năm 2014

Posted in: Truyện ngắn