Ký truyện của Hồ Ngọc
Vinh
Khi hoa gạo thắp những đốm lửa đỏ rực
và trên cành cây gạo khẳng khiu, những
chiếc lá non tơ màu lá mạ vẫy trong sương theo những cơn gió thoảng , làng quê
chìm trong sương như mộng, như mơ, mùa cá mòi bắt đầu. Bắt đầu sang xuân, từng
đàn cá mòi từ biển vào. Chúng vượt một chặng đường dài vài trăm cây số, theo
dòng sông hồng, ngược lên đoạn sông ở vùng đồng bằng này tìm bãi đẻ trứng. Trứng
nở thành cá con. Bầy cá con theo dòng sông ra biển lớn. Cứ như vậy, năm này qua
năm khác điều này đã trở thành tập quán của loài cá mòi.
Từ lâu đối với dân cư vùng đồng bằng hoặc trung du,
các món ăn từ cá mòi được coi là đặc sản .Có thể vào sông, trong môi trường nước
ngọt và ở thời kỳ đẻ trứng, loài cá mòi có sự biến đổi về thành phần cấu tạo
nên các món ăn từ cá mòi có sự khác biệt về chất so với cá mòi đánh ở biển. Các
món ăn từ cá mòi có thể gồm: cá mòi nướng, cá mòi rán, chả cá mòi, gỏi cá mòi
và canh riêu cá mòi…vv. Chả cá mòi, cá mòi rán có vị thơm rất đặc biệt, thêm nước
mắm ngon để chấm, thưởng thức vị đậm ngọt, thơm thơm rất riêng thì đó quả là
món ăn, dù chỉ thưởng thức một lần rất khó quên.
Ngay từ nhỏ bác Tư đã có niềm say mê
sóng nước. Trong kỹ ức tuổi thơ, còn đó hình ảnh con sông quê vào mùa xuân lúc
nào cũng mờ sương, những con thuyền nan dập dềnh, dập dềnh trên mặt sóng. Đặc
biệt vào buổi tối, vô số những chấm lửa của những chiếc đèn chai từ các phao lưới
bập bềnh, bập bềnh. Bác ra bến gỡ lưới cho cha, mang cơm cho cha những lúc sáng
sớm hoặc ban trưa. Khi đôi tay đủ sức để
cầm chèo, bác tiếp nối cha vào mùa xuân ra sông thả lưới.
Bác Tư có biệt hiệu bác Tư cá mòi vì khác hẳn mọi
người, mẻ lưới nào của bác cũng được nhiều cá. Đánh cá mòi với bác không chỉ
đơn thuần là công việc, còn là niềm vui sướng được hòa mình trong sự không cùng
bất tận của thiên nhiên hoang dã. Bác say mê với công việc này. Công việc đánh
cá mòi cho bác những cảm xúc tuyệt vời với sông nước, với những con cá mòi vảy
bạc.
Năm nay, mùa xuân vừa
sang, dòng sông Hồng vào mùa này nước trong xanh,
mặt sông bao phủ màn sương mỏng như hư như ảo.
Gió xuân nhẹ làm nên những con sóng lăn lăn, lăn tăn đuổi nhau tới tận cùng trời,
cuối đất.
Từ sáng sớm, bác Tư đã
mang lưới ra bến. Bến cá đã đông người. Mọi người chuẩn bị cho chuyến đánh bắt
cá buổi sớm. Vài chục cái thuyền nan, thuyền gỗ đang đậu bên bến. Bác đẩy cái
thuyền thúng xuống mép nước, để tấm lưới vào lòng thuyền rồi nhẹ nhàng ngồi vào
thuyền. Con thuyền chao nhẹ rồi lấy lại cân bằng. Bác cầm chèo đẩy cho thuyền
tách bờ rồi sải tay chèo. Theo mỗi nhịp chèo,con thuyền hăm hở ra khơi.
Con thuyền này được làm bằng nan
bương, mặt ngoài, mặt trong được trám lớp nhựa đường. Nay ít người dùng loại
thuyền này. Một số người đánh cá chuyên nghiệp dùng thuyền gỗ. Nhưng thuyền gỗ
đòi hỏi phải có hai người. Với loại thuyền này chỉ cần một người. Những người
chưa quen rất dễ bị lật thuyền, hoặc thuyền quay vòng tại chỗ. Vốn quen với
sông nước nên bác Tư từng nhịp chèo phối hợp giữa hai tay, thân hơi lao về phía
trước và rồi ngả phía sau theo nhịp chèo. Bác vui sướng hòa mình vào không gian
mênh mang, nghe tiếng nước lóc bóc …lóc bóc bên mạn thuyền và tiếng gió nhẹ như
thoảng đâu đây, và tiếng con cá nào đó đớp bọt nước quẫy lặn xuống lòng sâu.
Sông như nâng con thuyền lên để nó lướt nhẹ trên mặt nước.
Vượt qua đoạn gềnh, bác Tư cho thuyền
ra giữa dòng, chọn chỗ nước vật, tay trái khỏa chèo, tay phải nhấc từng sấp lưới
buông xuống lòng sông. Bác thả lưới chéo ngang mặt sông. Loài cá mòi có tập
tính ở vùng nước mặt nên lưới không cần quá sâu. Có thể dùng lưới quân, hoặc lưới
tướng. Lưới tướng có độ sâu lớn hơn lưới quân. Lưới bác đang dùng là loại lưới tướng, được làm bằng
loại cước màu trắng, vừa dẻo, vừa dai.
Bác Tư thả lưới xong, hai tay khỏa nhẹ
chèo cốt giữ cho con thuyền thăng bằng trên mặt nước. Con thuyền trôi theo
dòng. Cả tấm lưới trôi theo dòng. Phao lưới dập dềnh, dập dềnh trên mặt sóng.
Giờ là lúc kéo lưới lên. Bác Tư tay
trái khỏa nước, tay phải kéo từng đoạn lưới cho vào lòng thuyền. Những con cá
mòi to bằng bàn tay, thân mập ú vảy bạc sáng lấp lánh mắc trong các ô lưới. Thi
thoảng có những chú lành canh thân trắng, mình mỏng dính đôi mắt mở to như mắt ếch
cũng mắc lưới. Song chủ yếu là cá mòi.
Năm nay cá mòi rộ, thân to, mình mảy
hơn mọi năm. Mẻ lưới này được chừng sáu bảy chục con. Bác Tư khỏa chèo cho thuyền
quay ngược dòng rồi mải miết khỏa chèo đưa thuyền về bến cá.
Trên bến cá, lúc này đông người. Có
chừng chục chiếc thuyền nan đang đậu bến. Mọi người vui vẻ gỡ lưới, vá lưới. Những
người đàn ông lực lưỡng, da bánh mật vui
vẻ ăn cơm rồi chia sẻ với nhau điếu thuốc lào, hớp nước. Vợ bác Tư với đôi rổ và cái mẹt, có cả hăng gô cơm được
ủ nóng và những con cá mòi rán vàng thơm phức đang chờ bác trên bến.
Năm nay được mùa cá mòi.
Hồ
Ngọc Vinh
0 nhận xét:
Đăng nhận xét